پایان نامه بررسی تحولات سیاسی اجتماعی فرهنگی ساری از سقوط آل زیار تا مرعشیان

فهرست مطالب
چکیده
مقدمه
فصل اول: کلیات
۱-۱بیان مسأله
۱-۲سؤال های پژوهش
۱-۳ فرضیه
۱-۴ تعریف واژگان
۱-۵ اهمیت تحقیق
۱-۶ محدودیت و مشکلات تحقیق
۱-۷ روش تحقیق
۱-۸ پیشینه تحقیق
۱-۹ قلمرو تحقیق
۱-۱۰ بررسی منابع
فصل دوم: جغرافیای تاریخی ساری
۲-۱- جغرافیای تاریخی مازندران
۲-۱-۱- وجه تسمیه طبرستان
۲-۱-۲- وجه تسمیه مازندران
۲-۲- جغرافیای طبیعی ساری
۲-۳- وجه تسمیه ساری
۲-۴- ساری از دیدگاه کتب پیشینیان
۲-۴-۱- ساری در دوران پیش از اسلام
۲-۴- ۲- ساری در دوره اسلامی
۲-۵- ساری از دیدگاه سیاحان و جهانگردان
فصل سوم: اوضاع سیاسی ساری از سقوط آل زیار تا دوره ی مرگ اسپهبد علی علاءالدوله
۳-۱- پیشینه تاریخی ساری
-۲- ساری در عهد سلجوقیان
۳-۳- پادشاهی اسپهبدان باوندی در ساری (نوبت دوم از سال ۴۶۶- ۶۰۶ ﻫ ق)
۳- ۳- ۱- اسپهبد شهریار چهارم حسام الدوله نخست باوند – ( ۴۶۶- ۵۰۳ ﻫ ق / ۱۰۷۳م – ۱۱۰۹م)
۳-۳-۱-۱- نبرد سلجوقیان در ساری (جنگ مذهبی آمل و ساری)
۳-۳-۱-۲- اسپهبد قارن سوم نجم الدوله باوند (۵۰۳- ۵۰۹ ﻫ ق)
۳-۳-۱-۳- اسپهبد رستم دوم فخرالملوک باوند (۵۰۹- ۵۱۱ ﻫ ق/ ۱۱۱۵م- ۱۱۱۷م)
۳-۳-۱-۴- اسپهبد علی علاءالدوله (یکم) باوند (۵۱۱- ۵۳۶ ﻫ ق)
۳-۳-۱-۵- بازگشت اسپهبد علاءالدوله علی باوندی به طبرستان
۳-۳-۱-۶- روابط سلطان محمود سلجوقی با اسپهبد علی علاءالدوله
۳-۳-۱-۷- روابط سلطان سنجر سلجوقی با اسپهبد علی علاءالدوله باوندی
۳-۳-۱-۸- مرگ اسپهبد علی علاءالدوله (۵۳۶ ﻫ ق)
۴ ـ ۱ ـ فصل چهارم ـ اوضاع سیاسی ساری از دوره اسپهبد رستم سوم شاه غازی نصیرالدوله باوند تا
ظهور مرعشیان
۴-۱-۱ ـ اسپهبد رستم سوم شاه غازی (یکم) نصیرالدویه (یکم) باوند (۵۳۶- ۵۵۸ ﻫ ق)
۴-۱ – ۲ – جدال شاه غازی با مرداویج (تاج الملوک)
۴-۱ـ ۳- جدال شاه غازی با اسماعیلیان
۴ ـ ۱ ـ ۴- جنگ شاه غازی با ترکمانان غز
۴ ـ ۱ – ۵ ـ جدال شاه غازی با کیکاووس و فخرالدوله (۵۵۳ ﻫ ق)
۴ ـ ۱ ـ ۶ ـ جدال شاه غازی با سلطان محمود سلجوقی
۴ ـ ۱ـ ۷ ـ مرگ شاه غازی (۵۵۸ ﻫ ق)
۴ ـ ۲ ـ اسپهبد حسن یکم شرف الملوک (یکم) علاءالدوله دوم (۵۵۸- ۵۶۸ ﻫ ق)
۴ ـ ۲ ـ ۱ ـ شورش مردم لاریجان علیه باحرب (۵۶۳ ﻫ ق)
۴ ـ ۲ ـ ۲ ـ پناه گرفتن سلطان شاه خوارزمی به طبرستان (۵۶۸ ﻫ ق )
۴ ـ ۲ -۳- آمدن مؤیدآی ابه به طبرستان (۵۶۸ ﻫ ق )
۴ ـ ۳ ـ اسپهبد اردشیر یکم حسام الدوله دوم باوند (۵۶۸- ۶۰۲ ﻫ ق)
۴ ـ ۳ ـ ۱ ـ جدال اسپهبد اردشیر حسام الدوله با مؤید آی ابه (۵۶۸ ﻫ ق)
۴ ـ ۳ ـ ۲- روابط اسپهبد اردشیر حسام الدوله با حکام خارج از طبرستان
۴ ـ ۴ ـ ساری در دوره ی خوارزمشاهیان، مغولان
۴-۴-۱- ساری در جنگ با خوارزمشاه و سقوط آن
۴-۴-۲- مرگ اسپهبد اردشیر حسام الدوله (۶۰۲ ﻫ ق)
۳۴-۴-۳- اسپهبد رستم چهارم شاه غازی دوم شمس الملوک (یکم) باوند (۶۰۲ ﻫ ق- ۶۰۶ ﻫ ق/۱۲۰۵م- ۱۲۰۹م)
۴-۴-۴- مغولان در مازندران و ساری
۴- ۵- ساری در دوران سلسله کینخواریه (باوندیان دوره ی سوم)
فصل پنجم : اوضاع اجتماعی و فرهنگی ساری
۵-۱- نژاد و قومیت
۵-۲- خط و زبان
۵-۳- مذهب
۵-۴- طبقات اجتماعی مردم طبرستان و ساری
۵-۵- مشاهیر ساری
۵-۵-۱- شیخ شهر آشوب
۵-۵-۲- ابن شهر آشوب
۵-۵-۳- شیخ احمد طبرسی
۵ ـ ۵ ـ ۴ ـ شیخ علی طبرسی
۵-۵-۵- سید ابوالفضل حسینی ساروی
۵-۵-۶- سید شرف الدین المنچب بن الحسین ساروی
۵-۵-۷- گرد بازو
۵-۵-۸- تاج الملوک
۵-۶- آثار و بناهای تاریخی
۵-۶-۱- مسجد زنگو
۵-۶-۲- خانقاه
۵-۶-۳- خانقاه و گنبد دلارام
۵-۶-۴- خانقاه و گنبد زاهده خاتون
۵-۶-۵- قصر حسام الدوله اردشیر باوندی
۵-۶-۶ ـ قصر اسپهبد حسام الدوله شهریار بن قارن
۵-۶-۷- گاو پوستی (مدرسه و دخمه اسپهبدان باوندی در ساری)
۵-۶-۸- قلعه توجی
۵-۶-۹- برج رسکت
نتیجه گیری
ضمایم
فهرست منابع و مآخذ

چکیده:
در دوره سلجوقی، مردم ساری که از ستیزه های حاکم وقت ساری به تنگ آمده بودند به شاهزادگان محلی باوندی دل بستند . از این رو ساری به دست شهریار حسام الدوله باوندی که در بخش جنوبی ساری (پریم) حکومت داشت آزاد شد. مرکز حکومت باوندیان از پریم به ساری منتقل شد.
باوندیان در این مرحله از حکومت خود در ساری به سلسله اسپهبدیه شهرت یافتند . نسل دوم شاهان باوندی توانستند صد و چهل سال حکومت کنند. این دوره ی حکومت آنان مقارن با حکومت های سلجوقی و خوارزمشاهی بود. آنها غالباً به صورت دست نشانده و در مواقعی هم کاملاً مستقل عمل می کردند و درگیری های منطقه ای نیز در طبرستان (مازندران) داشتند.
شهر ساری به سالهای ۵۶۸ و ۵۷۸ ﻫ.ق به دفعات مورد حمله ی موید آی ابه و سلطان تکش خوارزمشاه قرار گرفت که این حملات کشتار و ویرانی بسیار به بار آورد.
پس از قتل اسپهبد رستم شاه غازی دوم شمس الملوک وفات ( ۶۰۶ ﻫ.ق) بدست ابوالرضا حسین مامطیری، این سلسله پس از ۱۴۰ سال منقرض شد و سلطان محمد خوارزمشاه به سادگی مازندران را تسخیر کرد. تا مقارن حمله مغول مازندران تحت سیطره ی خوارزمشاهیان اداره می شد که در این زمان پناه گرفتن سلطان محمد خوارزمشاه به مازندران باعث یورش مغولان به این منطقه شد و مازندران به مخروبه ای تبدیل شد و ساری هم محل آمد و شد مغولان گردید تا اینکه در سال ۶۳۵ ﻫ.ق اسپهبد اردشیر پسر شهریار کینخوار، قیام کرد و ممالک مازندران را تصرف کرد و سومین و آخرین شاخه باوندی را تأسیس کرد. او به خاطر آن که ساری در معرض یورش مغولان بود، مرکز حکومتی خود را به آمل منتقل کرد. این شاخه، با قتل فخرالدوله حسن بدست کیا افراسیاب چلاوی در سال ۷۵۰ ﻫ.ق پایان یافت و سپس برای مدت کوتاهی خاندان کیاهای جلالی در ساری و پیرامون آن حکومت کردند که در جنگ با مرعشیان شکست خوردند و ساری به تصرف مرعشیان در آمد . بدین ترتیب حکومت سادات مرعشی در طبرستان شکل گرفت.
در این پژوهش علاوه بر موضوعات سیاسی به موضوعات اجتماعی و فرهنگی نیز اشاره شده است.
نژاد مردم ساری، از طایفه تپوری و خط و زبان آنان طبری است که از جمله زبانهای کهن ایرانی (فارسی) می باشد ، مذهب مردم و پادشاهان باوندی ساری، شیعه بوده . مشاهیر و دانشمندان آنان نسبت به دوره های قبلی از شهرت و اعتبار برخوردار بودند. در این دوره آثار و بناهای تاریخی چندانی وجود ندارد، اطلاعاتی که ما از بناهای این دوره در دست داریم مطالبی است که ابن اسفندیار در کتاب خود به آن اشاره کرده است .
مقدمه:
شناخت و بررسی تاریخ بومی و محلی، از موضوعات مهم و قابل بحث درتاریخ می باشد. پژوهش های علمی در مورد تاریخ و تمدن محلی نقش به سزایی در شناخت تاریخ هر ملتی دارد. یکی از نقاط مهم و معروف ایران، سرزمین مازندران (طبرستان) است. مازندران (طبرستان) به عنوان یکی از ایالات شمالی فلات ایران همواره از جهات مختلف نقش مهمی در تاریخ و تمدن این مرز و بوم داشته است از جمله : جنگاوری، اقتصاد، مذهب، علم و دانش و …..
مازندران که قبل از هجوم مغولان به طبرستان معروف بود، از شرق به تمیشه و از غرب به روستای ملاط (سرحد بین گیلان و مازندران) محدود بوده و در آن شهرهای معروفی بوجود آمد که شهر ساری (سارویه) یکی از شهرهای مهم و تاریخی آن در طول تاریخ بوده است.
شهر ساری در قرن پنجم و ششم هجری مقر حکمرانی باوندیان اسپهبدیه، نقش مهمی را در جریان های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایفا می کرد. شهر ساری و مهمتر از آن منطقه مازندران (طبرستان) به جهت قرار گرفتن در نقطه ثقل منطقه شمالی ایران همیشه مورد توجه دولتمردان و حکومت های مختلف به شمار می رفت و در بسیاری از زمان ها مقر حکومتی و دارالملک مازندران نیز بود.