بررسی تفاوت رشد اجتماعی افراد فاقد مادر و پدر

فهرست مطالب
مقدمه ۵
بیان مسأله ۷
خودآگاهی و رشد هیجانی و اجتماعی اولیه ۷
طبقه بندی خود ۸
پیدایی خویشتن داری ۹
ضرورت و هدف پژوهش ۱۰
فرضیه پژوهش ۱۰
سؤال پژوهش ۱۱
تعریف عملیاتی متغیرها ۱۱
الف) رشد اجتماعی ۱۳
رشد اجتماعی در دورانهای مختلف ۱۵
رشد اجتماعی در دوره پیش دبستانی ۲۱
رشد اجتماعی کودک در دوره دبستان ۲۶
رشد اجتماعی در دوره نوجوانی ۳۲
الف – انس و الفت ۳۵
ب) نفرت ۳۷
عوامل مؤثر در رشد اجتماعی ۴۳
ب) رشد کودک ۴۸
نظریه یادگیری اجتماعی ۵۱
دیدگاههای نظری پیرامون رشد ۵۲
دیدگاههای رفتاری ۵۳
دیدگاههای نخستین ۵۳
رشد روانی ۵۴
رسش (پختگی) ۵۶
مراحل رشد ذهنی از دیدگاه پیاژه ۵۹
شخصیت و رشد اجتماعی ۶۱
رفتار اجتماعی اولیه ۶۲
وابستگی ۶۳
جامعه آماری ۶۵
نوع پژوهش ۶۶
نمونه و روش نمونه گیری ۶۶
ابزار اندازه گیری ۶۷
روش جمع آوری اطلاعات ۷۰
روش آماری ۷۰
آمار توصیفی ۷۲
آمار استنباطی ۷۳
خلاصه پژوهش ۷۴
پیشنهادهای پژوهش ۷۷
فهرست منابع ۷۸

مقدمه
آگاهی از وجود تفاوتهای فردی بین انسانها چه کودکان، چه بزرگسالان به اندازه خلقت انسان قدمت دارد. زیرا انسانهای اولیه زمانی که در غارها یا جنگلهای زندگی می کردند، از متفاوت بودن یکدیگر آگاه بودند.
اگر تاریخ را ورق بزنیم در هیچ دوره­ای نخواهیم دید که انسانها خواه به صورت رسمی و خواه بصورت غیررسمی، اعضا و جامعه خود را گروه بندی کنند و برای هر گروه ویژگی های خاصی را قائل شوند. حتی وقتی ادبیات کهن و غنی سرزمین خود را مرور می کنیم، آنها هر کاری را به کسی نمی دادند و از همه کس نیز انتظارات یکسانی نداشتند. (گنجی، ۱۳۶۹)
در عمل روان شناسی نیز اصل تفاوتهای فردی بعنوان یک اصل مهم، لازم و ارزش حیاتی دارد. البته هرچند تفاوتهای فردی در دوران گذشته مورد توجه بوده ولی تاریخ مطالعه علمی تفاوتهای فردی بسیار کوتاه است.(ساعتچی، ۱۳۶۳)
درمطالعه علمی تفاوتهای فردی مطالعه درباره­ی کودکان جایگاه ویژه­ای دارد، با کودکان عادی متفاوت هستند.
به زبان ساده تر چنین کودکانی دارای مسائل و برخوردار از استعدادهای ویژه­ای می باشند که در نحوه تفکر، دیدن، شنیدن، صحبت کردن، اجتماعی شدن و یا حرکات او تأثیر می گذارد (هالاهان، کافمن، ترجمه جوادیان، ۱۳۷۲)
بیان مسأله
آنچه که مسلم است کودکانی که فاقد پدر و مادر می باشند، به دلیل وجود این کمبود، خود را تا حدودی جدا از این دنیا می پندارند و خود را متعلق به دنیایی می دانند که ساخته و پرداخته دیگران است.
احساس حقارت، ضعف و سرافکندگی و اتکا به دیگران، جانشین روح سازنده، اراده قوی و اعتماد به نفس در آنها شده و موجبات تمایل آنان به دوری از افراد جامعه شده است. آنچه که مشهود است تأثیر این کمبود بر تواناییهای ادراکی کودکان است، پژوهش حاضر با این مسئله مواجه است که داشتن یکی از والدین و نوع جذبیت آن تا چه حد بر قابلیتهای اجتماعی افراد مؤثر واقع می شود.
ضرورت و هدف پژوهش
پژوهش حاضر از دو دیدگاه علمی و نظری حائز اهمیت است:
از دیدگاه نظری اهمیت پژوهش بر شناخت بیشتر ویژگی های شخصیتی کودکانی است که با یکی از والدین خود زندگی می کنند مبتنی است. اما از دیدگاه عملی که بیشتر از نظر پژوهشگران حائز اهمیت است، این است که با شناخت بیشتر ویژگی های این کودکان در زمینه های اجتماعی و شخصیتی می توان راهبردهای مفید و صحیحی را در امر آموزش و توجه به محدودیتهای آنان ارائه نمود.
پژوهشگر به دنبال یک هدف عمده می باشد. با توجه به این که هر کمبود و ناتوانی در یک فرد، محدودیتها و ویژگی های رفتاری روانی خاص را در او ایجاد می نماید، این پژوهش بر آن است که دریابد وجود و یا عدم حضور پدر و یا مادر تا چه حد در میزان ارتباطات اجتماعی افراد تأثیر می گذارد. به عبارت دیگر هدف بررسی تأثیر عدم حضور مداوم یکی از والدین بر میزان قابلیت های اجتماعی کودکان آنهاست.
فرضیه پژوهش:
بین رشد اجتماعی افرادی که فاقد مادر هستند و افرادی که فاقد پدر هستند تفاوت وجود دارد.
سؤال پژوهش:
آیا بین رشد اجتماعی افرادی که فاقد پدر هستند با افرادی که فاقد مادرهستند تفاوت معناداری وجود دارد؟
تعریف عملیاتی متغیرها
در پژوهش حاضر، متغیرهایی ذیل، مدنظر پژوهشگر بوده است.
رشد اجتماعی: منظور میزان رشد و بلوغ تواناییهای اجتماعی فرد است که با استفاده از مقیاس رشد اجتماعی = اندازه گیری می شود.
کودک فاقد مادر: منظور آن دسته از کودکانی هستند که به دلایل متفاوتی بدون مادر مانده و تنها با پدر خود یا دیگران زندگی می کنند.
کودک فاقد پدر: منظور آن دسته از کودکانی هستند که به دلایل متفاوتی بدون پدر مانده و  تنها با مارد خود یا دیگران زندگی می کنند.