این فایل با فرمت ورد و آماده پرینت می باشد.

موضوع:

بررسی تاثیر بازی درمانی در درمان کودکان بیش فعال

فهرست

مطالب                                                                                                صفحه

چكيده                                                                                                 1

فصل اول : كليات تحقيق                                                                        2

مقدمه                                                                                        3

بيان مسئله                                                                                4

اهميت و ضرورت تحقيق                                                             5

اهداف تحقيق                                                                                       6

فرضيه تحقيق                                                                                      7

تعاريف عملياتي و نظري و واژه ها و مفاهيم                                          7

فصل دوم : پيشينه و ادبيات تحقيق                                                         9

تعريف بازي                                                                              10

بازي آزادانه انتخاب ميشود                                                                   14

مراحل متفاوت بازي كودكان                                                                 15

بازي هاي نمايشي                                                                      16

پيشرفت ذهني در بازي                                                                         17

عوامل موثر در بازي                                                                            18

ويژگي هاي فردي                                                                       19

هوش                                                                                       22

محيط                                                                                        24

عامل تغذيه و بهداشت                                                                           25

كاربرد بازي در درمان                                                                         26

بازي درماني چيست                                                                             31

بازي درمانگر كيست ؟                                                                         33

اتاق بازي درماني                                                                       37

شاخصه هاي يك اتاق بازي درماني عبارتست از                                              37

وسايل اتاق بازي درماني                                                            38

نمونه هايي از بازي هاي آموزشي بر اساس نظريه (گانيه )                      40

بازي آشنايي با اعضاء بدن                                                                   41

فهرست

مطالب                                                                                                صفحه

بازي اسم من چيست ؟                                                                         43

بازي عمو زنجير باف                                                                           44

تابلو سازي                                                                               45

بازي توپ و سبد                                                                        46

بازي و رشد جسماني                                                                           51

بازي و رشد اجتماعي                                                                           52

طبقه بندي بازي از ديدگاه پياژه                                                             53

انواع بازي درماني                                                                      54

شيوع بيش فعالي                                                                        57

انواع بيش فعالي                                                                         58

نوع تركيبي                                                                                60

درمان                                                                                                 61

راهنمايي هايي براي آموزگاران                                                             62

فصل سوم : روش تحقيق                                                            64

جامع مورد تحقيق                                                                       65

روش نمونه گيري                                                                      65

ابزار اندازه گيري در تحقيق                                                                   66

روش آماري                                                                                       67

روش تحقيق                                                                              67

فصل چهارم : يافته ها و تجزيه و تحليل داده ها                                                 68

مقدمه فصل چهارم                                                                     69

جدول 1-4 نمرات خام آزمودني ها                                                        70

فرمول                                                                                                71

جدول 2-4 مقايسه بازي درماني                                                            72

فصل پنجم : بحث و نتيجه گيري                                                            73

بحث و نتيجه گيري                                                                     74

پيشنهادات                                                                                 76

محدوديت ها                                                                              77

منابع و ماخذ                                                                                       78

چكيده:

هدف از تحقيق حاضر بررسى بازى درمانى و درمان كودكان بيش فعال حدود سنى 7 ساله شهرستان ابهر است كه فرضيه عنوان شده در تحقيق حاضر عبارت است از اينكه بازى درمانى در درمان كودكان بيش فعال تاْثير دارد.جامعه مورد پژوهش حاضر دانش آموزان حدود سنى 7 ساله شهرستان ابهر تشكيل داده كه 24 نفر از آنان به عنوان نمونه انتخاب شدند كه مشكل بيش فعالى‌دارند و بازى درمانى مثل بازى پازل يا ساختن خانه هاى سازمانى و وسايل بازى ديگر مورد آزمون قرار گرفته اند كه از اين دانش آموزان كه بصورت تصادفى انتخاب شده اند ميتوان گفت كه بازى درمانى‌تاْثير بسزايى در درمان بيش فعالى دارد به علت اينكه Fبدست آمده برابر 367/12 از جدول 671/5 با درجه آزادى 22 در سطح مفى‌دارى 05/0 بزرگتر است پس ميتوان گفت كه فرض سفر رد شده است و بازى‌درمانى در درمان كودكان بيش فعال نقش بسزايى دارد.

«فصل اول»

كليات تحقيق

مقدمه:

موضوع كودكان بيش فعال در اين مبحث بيشتر خلاقيت رشد قواى ذهنى‌،هوش،و واكنشهاى حركتى كودكان و نوجوانان و روشهاى تربيتى و آموزشى آنهاست كه از نظر يك روانپزشك يا مشاور راهنمايى حائذ اهميت است،اگرچه جنبه هاى تخصصى روانپزشكى مورد نظر نيست ولى‌در ضمن بحث سعى ‌خواهد شد علائمى از اين اختلالات بطور خلاصه بيان شود و بطور كلى دستگاه عصبى كودك به درجه رشد و كمال بزرگسالان نرسيده و چون رشد ادامه دارد و به عبارت ديگر در حال تغيير و تحول است،لذا رفتار نيز به همين منوال در تحول خواهد بود. در كودكان بيش فعال همان طور كه از اسمش پيداست،واكنشها و ويژگيهاى‌خاص دارند و چون كودك رشد فكرى و حركتى بالايى با حركات و رفتار خود نشان ميدهد،لذه نميتواند به رفتارهاى خود كنترل داشته باشد و يا اگر عمل خلافى‌از او سر بزند  بى‌تفاوت از او عبور ميكند.كودكان در مقابل فشارات زندگى،واكنشهاى نسبتاً سريع نشان ميدهند و به همان سرعت هم وقتى فشارهاى زندگى از بين برود،بهبود ميابند.از آنجاكه وابسته و متكى‌به ديگران هستند و در واقع از نظر شخصيتى‌هم در حد متعادل هستند،لذا در مقابل فشار و ناراحتى تنها كارى‌كه انجام ميدهند نشان دادن حركات مختلف از خود هستند و بطورى ميتوان گفت كه اصلاً نميتوانند رفتار و اعمال خود را كنترل كنند.پس اينگونه اختلالات حركتى در كودك وسيله قدرت بيان است و اگر كودك سن كمترى داشته،در ارتباط با بزرگسالان بيشتر در زحمت بوده است.بطور خلاصه قدرت بيانى‌و حركتى و زبانى‌كودك در كودكان بيش فعال ممكن است ناشى‌از احساساتى مثل ترس و اضظراب و احساس محدوديت و شكست باشد و اين موارد باعث اختلالات ديگرى از جمله؛امتناع از رفتن به مدرسه و بهانه گيرى‌شود.

در روانشناسى‌كودكان،كودكان بيش فعال اختلالات ناشى‌از نارسايى در حفظ تعادل اعضاء و رفتار و حركات در بين كودكان است و آموزش هاى حركتى و رفتارى براى اين دسته از كودكان لازم است تا بتوانند به حد متعادل،از خود رفتارهايى‌را نشان دهند.لغت بيش فعال اصولاً يك اصطلاح آموزشى است و به عهده مريبان آموزش و پرورش و مشاوران راهنمايى است كه در زمره اولين كسانى هستند كه با مشاوره رفتارى ميتوانند رفتار و حركات كودكان را مورد بررسى قرار داده و با آنها به حل اين رفتار بپردازند.(ميلانى فر  1385).

بيان مسئله

تاكنون اصطلاحات و اسامى‌زيادى‌براى اين نوع كودكان بكار رفته و ميرود.يكى از اصطلاحاتى كه هنوز رايج است،كودكان بيش فعال است كه بيشتر جنبه حركتى و رفتارى داشته و به اختلالات . نابهنجاريهاى عصبى و روانى بستگى‌ندارد.اصطلاح بيش فعال قدرى جديدتر بوده و بنابر توصيه كنگره بين المللى روانپزشكى پاريس از سال 1960 به جاى اصطلاح كودكان غير عادى و شيطان،بيش فعال بكار رفت.اصطلاحات بيش فعال به اين دليل گسترده تر شده كه به اختلالات حركتى در رفتار كودكان كه ممكن بود به واكنشهايى‌منجر شود كه در برابر محيط نامناسب از خود نشان دهد يا اصطلاح بيش فعال كه هرآن ممكن است كودك با حركاتى  كه انجام دهد مشكلات خطرناك ديگرى‌را پيش رو آورد و حركات نا متعادل و نا همخوان در كنار همديگر يكى از خصوصيات اين كودكان است كه تمام اين مسائل چه مشكلات خانوادگى و يا نوع رفتار والدين با فرزندان بستگى دارد ولى‌مسئله اى‌كه ميتوان اين بيش فعالى‌را در كودكان كاهش داد مواردى مثل بازى‌كنترل رفتار و حركات كودكان و همينطور آموزش دادن است كه با روشهاى جديد و مدرن در كاهش حركات و رفتار اين كودكان نقش بسزايى ميتوان داشت.سرگرم كردن كودك با كارهايى‌مثل درست كردن پازل و يا نقاشى،خود ميتواند حركات او را كنترل كند و باعث شكوفايى حس هاى‌ديگر كودك شود.

سوال مسئله:آيا بازى‌درمانى در درمان بيش فعالى‌كودكان تاْثير دارد؟

اهميت و ضرورت تحقيق

مسئله كودكان بيش فعال يا به اصطلاح كودكان پر جنب و جوش از لحاظ رشد قواى‌حركتى موضوع تازه و جديدى نيست،بلكه در هر دوره و زمان افرادى در اجتماع وجود داشته اند كه از نظر فعاليتهاى ذهنى در حد طبيعى نبودند،بخصوص از روزى كه بشر زندگى اجتماعى را شروع كرده،موضوع كسانى كه به عللى‌قادر نبوده اند خود را با اجتماع هماهنگ سازند مطرح بوده است.اجتماع براى مصلحت،تعصب يا سالم سازى‌بعضى‌از اين افراد را تحمل كرده،عده اى‌را محبوس ميساخت يا به مرگ محكوم مينمود.از مجموعه مدارك بدست آمده چنين استنباط ميشود كه تا قرن هجدهم اين افراد مورد توجه اطراف نبوده و حتى پزشكان از پذيرفتن و درمان آنان خوددارى ميكردند،اگرچه بعدها مشخص شده است كه اين كودكان بيش فعال ممكن است به علت مشكلاتى در خانواده و يا عدم توجه والدين(پدر و مادر)بوده،اين كودكان باعث وجود اين مشكل شده اند و همينطور عدم توجه والدين به رفتارهاى كودك و حركات آن در اوايل سنين كودكى مى‌توانست كودك را به اوج مشكل نرساند كه اميد است با ارائه اينگونه تحقيقات بتوانيم شيوه هاى‌مناسب جهت حل اين مشكلات را پيدا كنيم و همينطور بتوانيم راههاى درست و مناسب جهت كاهش بيش فعالى‌كودكان را در سنين مختلف اجرا كرده تا كودكان هم بتوانند با رفتار متعادل در جامعه حضور پيدا كنند.

اهداف تحقيق

هدف از تحقيق حاضر اينست كه آيا بازى‌درمانى در درمان كودكان بيش فعال نقش مؤثرى دارد يا نه،اينكه آيا بازى كردن با كودكان و نشاندن آنها بعلت بازى با چيزى و يا كسى در حركات و خلاقيت آن نقش مؤثرى خواهد داشت يا نه؟،و همين بيان اين مطلب كه بازى در شخصيت سازى و رشد كودك تاْثير فراوان دارد.بازى وسيله كسب تجربه هاى پر ارزشى است كه كودكان در خلال آن از جهت احساسى‌،اجتماعى و روانى‌ رشد ميكنند و اين كه الگوهاى رفتارى آنان در بازى شكل ميگيرد و اين الگوها در سراسر عمر كودك سرمشقى مفيد براى او خواهد شد.كودك  به مرور بازى،الگوهاى بيشمار و در هم پيچيده و ظريف زندگى آدمى‌ را در مى‌ يابد و آن را تجربه و تمرين ميكند و رابطه ميان اين الگوها را ميبيند تا آنها را فرا گيرد.و يكى از راههاى‌ اين تحقيق،استفاده از بازى‌ درمانى براى درمان كودك است تا بتوان مشكلات رفتارى كودكان را شناخت.

فرضيه تحقيق

1-بازى درمانى‌ در بين كودكان بيش فعال نقش مؤثرى دارد.

تعاريف عملياتى‌ و نظرى‌ و واژه ها و مفاهيم

بازى‌درمانى:هر نوع فعاليتى كه توسط كودكان به منظور تفريح انجام گيرد،بازى‌ناميده ميشود و بازى عبارتست از فعاليتى‌ كه افراد با ميل و رغبت در اوقات فراغت انجام ميدهند كه بازى‌ درمانى‌ هم مفهومى است كه روانشناس براى‌ حل مشكل خود از فعاليتهاى كودك با ميل و رغبت ميتواند انجام دهد استفاده ميكند تا مشكلات حركتى و رفتارى را بتواند تحت كنترل قرار دهد.(ميلانى‌فر  1385).

بازى‌درمانى‌ روشى است كه بوسيله آن ابزارهاى طبيعى‌ بيان حالت كودك است يعنى بازى‌ به عنوان مقصد درمانى وى بكار گرفته ميشود تا به كودك كمك كند فشارهاى احساسى‌ خويش را تحت كنترل قرار دهد.(اينترنت)

بيش فعالى:به حالتى دلالت ميكند كه در آن كودك به نحو مفرط و بيش از اندازه فعال و پر جنب و جوش است.تحريك زياد اين كودكان نه تنها خود آنها بلكه اطرافيان،همكلاسيها،اولياى مدرسه را دچار مشكل ميكند.از هر 100 كودك، 5 كودك ميتواند به بيش فعالى‌ مبتلا شود.پسران 3 برابر بيشتر از دختران در معرض ابتلا هستند. اغلب اين مشكلات قبل از 7 سالگى‌ آغاز ميشود و ممكن است والدين تا وقتى كه فرزندانشان بزرگتر شده متوجه مشكل او نگردند.علائم بيش فعالى عبارتند از:مشكل در توجه،فعاليت بيش از حد،انجام عمل قبل از فكر كردن و حركات تكانشى‌ مانند بالا و پايين پريدن بيش از اندازه.(اينترنت)

«فصل دوم»

پيشينه و ادبيات تحقيق

تعريف بازى

هر نوع فعاليتى كه،توسط كودكان به منظور تفريح انجام گيرد،بازى‌ناميده ميشود.

مربيان ورزش از بازى‌ تلقى‌ جامع ترى  دارند.آنها معتقدند كه (بازى‌عبارتست از فعاليتى كه افراد با ميل و رغبت در اوقات فراغت انجام ميدهند.)

بر خلاف نظريات گذشتگان كه بازى را تنها وسيله اى‌براى اتلاف انرژى مازاد بدن مى‌دانستند،كودكان به هنگام بازى بخشى‌ از نيروى‌ ذهنى و بدنى‌ خود را بكار ميبرند،وبازى‌ را بخشى‌ از زندگى‌خويش به حساب مى‌آورند اما نبايد اين نكته را فراموش كرد كه كودك از انجام اين فعاليت لذت مى برد.

در يك فرهنگ لغت 10 معناى متفاوت براى واژه - در جايگاه اسمى –و 24 معناى‌ متفاوت براى‌ واژه(بازى‌كردن)- در جايگاه فعلى‌ - ديده ميشود.اما بنظر ميرسد كه واژه (بازى) براى‌ افراد مختلف،كاربردهاى متفاوتى را دارد.براى‌روشن شدن اين مبحث به مثالهاى ذيل توجه نمائيد:

1-  مادرى ‌كه از سرو صداى فرزندش به ستوه مى آيد فرياد ميزند:"برو بيرون،اينقدر اذيتم نكن،برو بازيتو بكن".اين مادر به فرزندش مى‌فهماند كه من مشغول هستم و شما نيستيد.كار من با اهميت است و مار شما بى‌اهميت است.متاْسفانه ديدگاه اكثر مادران بدين صورت است.

2-  در يك كلاس معلم به شاگردانش ميگويد:"بجاى بازى‌ پشت ميزاتون فقط بايد درس بخونيد."

3-  بازديد كننده اى‌ - از كلاس درس يك دبستان –هنگامى‌ كه دانش آموزان كلاس را ترك ميكنند به دانش آموزان ميگويد:"شما آنقدر چيزهاى جالب توجه براى بازى كردن داريد كه من مايلم مجدداً به مدرسه شما بيايم و شما را ملاقات كنم".

دانش آموزان ناراحت ميشوند و اعتراض مينمايند"ما داريم كار ميكنيم بازى‌ نميكنيم".در اين مثال،بازى با كار متفاوت است اما ما نميتوانيم اين نكته را بيان نمائيم كه بازى متضاد كار است.

اگر يك كودك خردسال را در هنگام بازى با دقت بسيار مشاهده نمائيد،در ميابيد كه كودك با دقت تمام با اسباب بازى خود بازى ميكند.از ديت هايش با مهارت بسيار استفاده ميكند و نشان ميدهد كه مشغول استدلال است.از يك فرضيه به سوى‌ فرضيه ديگرى حركت مينمايد.

در حقيقت رفتار او همانند يك فرد بزرگسال است كه در حال انجام دادن يك پروژه تحقيقاتى است.

در قرن اخير فيلسوفان و روانشناسان همواره در صدد بوده اند كه در پيرامون فعاليتهاى كودكان به كشف حقايقى‌ نائل گردند.آنان دريافتند كه راههاى‌ بسيارى براى‌ مشاهده كودكان،در هنگام بازى‌ وجود دارد و در موقعيتهاى متفاوت،بايد از روشهاى مناسب با آن استفاده كرد،زيرا هر شيوه اى‌ ارزش خاص خود را دارد.اگر فردى‌ تمايل دارد به صورت محسوس به بازى‌ نظر افكند،نخست بايد از راهكارهايى‌ كه صاحب نظران در اين زمينه مطرح كرده اند آگاهى داشته باشد.

اگر در انديشه آنها هستند كه فرزندان شما از شخصيت كاملى‌ برخوردار شوند و در آينده نزديك به ديدگاه هاى‌ سنجيده دست يابند.بايد آنها،مراحل مختلف رشد را بخوبى‌ طى‌نمايند.اگر در طى مراحل از رشد ،كودك رشد مطلوب را كسب نمايد و دوران كودكى‌ رضايت بخشى را سپرى كند،آنگاه بصورت فردى شاد و سرزنده به زندگى‌ مسرت بخش خويش ادامه داد.

يكى از راههايى‌ كه در اين مرحله از رشد ممكن است به نحو موفقيت آميزى حاصل شود برخوردارى از فرصت كافى براى‌بازى آزاد است.

شاخصه هاى ذيل در بازى كودكان تاْثير بسزايى دارد.

1-  نگرش هاى والدين و معلمين

2-  ويژگى هاى مسكن كودك:نظير سكونت در آپارتمان ها،خانه هاى‌حياط دار

3-  ترافيك خيابان ها

4-  تنش هاى فزاينده اى‌ كه والدين تحت تاْثير آنها زندگى مى‌كنند.

دوران پيش از دبستان ف براى‌ والدين مسائلى ايجاد ميكند،زيرا كودكان بايد سرگرم شوند و از امكانات بازى‌ استفاده نمايند.اما راههايى‌ وجود دارد كه والدين مى‌توانند شرايط مناسبى را براى كودكان پيش از ورود به دبستان فراهم آورد.

*نظرات متخصصان تعليم و تربيت در پيرامون بازى

تاكنون نظريات بيشمارى،‌پيرامون بازى‌كودكان مورد بحث و بررسى قرار گرفته است اما با اين وجود ما نميتوانيم يك تعريف جامع را براى بازى كودكان بيابيم،زيرا بازى‌ خون جارى در رگ هاى‌ زندگى كودكان است.

براى‌ آشنايى‌ با ديدگاههاى نظريه پردازان به تعاريف ذيل توجه نمائيد:

ماريا مونته سورى‌: "بازى‌ حرفه كودك است"

جان ديويى‌: "بازى‌چيزى است كه در حال انجام دادن از آن لذت مى‌بريم.اما كار چيزى است كه پايان آن خوشايند ميباشد."

زيگموند فرويد: "بازى‌ موقعيت هايى‌ را فراهم مى‌ آورد كه عواطف،بطور واضح بيان شده و همچنين رشد پيدا كنند."

ژان پياژه: "آيا اين بازى نيست كه به كودك اجازه ميدهد تا نشانه ها را جايگزين واقعيت هاى زندگى‌ كند؟"

ويگوتسكى:‌ "بازى به رشد و پيشرفت روز افزون كودك كمك ميكند."

بازى‌ باعث ميشود تا كودك،رفتارهاى غير عادى خود را بهتر كنترل كند.همچنين كودك را ناگزير ميكند تا ماهيت اشياء را درك كند و اين امر موجب ميگردد كودك تفاوت خيال و واقعيت را دريابد.

آيا كودكان،تنها به اين علت به بازى‌ كردن مى‌پردازند كه از بازى لذت مى‌ برند؟آيا كودكان،تنها به خاطر تشويق معلمان به بازى كردن مى پردازند؟

*بازى‌ آزادانه انتخاب ميشود.

آيا كودكان ميتوانند،آنچه را كه دوست دارند انتخاب نمايند؟آيا آنها اجازه دارند بر اساس عقايد خودشان بازى كنند و محل هاى‌مناسب آموزشى را خودشان ترتيب دهند؟

بازى‌ يك عملكرد هدفمند است.كودكان در هنگام بازى احساس رضايت ميكنند،حتى اگر اين بازى نتيجه اى‌ هم نداشته باشد،كودكان از بازى كردن لذت ميبرند.

مربيان در هنگام برگزارى بازى ها بايد به اين نكته توجه داشته باشند كه كودكان حق انتخاب داشته باشند.به عنوان مثال:از كودك بپرسد:آيا قصد دارى با لگوهايت يك خانه بسازى يا يك مدرسه؟.اين رفتار نا مناسب مانع از تصميم گيرى كودك ميشود و قدرت انتخاب او را محدود ميكند.

*مراحل متفاوت بازى كودكان

محققين عقيده دارند كه بازى‌ از مراحل تكاملى‌ مختلفى‌ ميگذرد.

1- بازى‌ كاربردى‌ و كشف اعضاى‌ بدن:فعاليتهاى‌ تكرارى و ساده كه در آن كودك اعضاى بدن خود را لمس و نكاتى را ياد ميگيرد؛به عنوان مثال:هنگامى كه كودك با انگشتان خود بازى ميكند و يا آنها را مى‌فشارد و يا زمانى كه او خمير بازى‌ را بصورت لوله در مى‌آورد.

2- بازى‌ ساده:بازى‌ هايى‌ كه داراى هدف و منظور خاصى باشند بازى هاى سازنده ميشود.مانند:ريختن آب براى‌پر كردن سطل

3- بازى هاى نمايشى(دراماتيك):كه در اين بازى ها كودك انجام كارى‌ را نشان ميدهد و سعى بر يادگيرى كاربرد آنها ميكند.

4- بازى‌هاى قانون مندانه:اين بازى ها براى‌ كودكان خردسالانه مناسب نيستند اما براى كودكان بزرگسال مناسب است. برنامه هاى رقابتى در اين بازى ها توسعه بيشترى پيدا ميكند.