اقلیم معماری کردستان :

پیشگفتار :

استان کردستان همواره در طول تاريخ ; عنوان يک منطقه حساس را داشته و در برگيرنده آثار کهن و قديمي بوده است. 

آثار تاريخي و معماري استان کردستان به دليل وقوع جنگ تحميلي آسيب هاي زيادي ديده ولي اين منطقه هنوز آثار و نشانه هايي از دوره هاي مختلف تاريخي همراه خود دارد. 

بيشترين آثار تاريخي و جاذبه هاي معماري اين استان را قلعه ها و پل هاي تاريخي ، عمارت هاي اعيان و اشراف و غارهاي باستاني تشکيل مي دهند. 

غار معروف کرفتو در محدوده استان کردستان قرار گرفته و از مهم ترين و باستاني ترين غارهاي ايران به شمار مي آيد. در روي کتيبه هاي اين غار متوني نقش بسته که از اين غار به عنوان معبد هراکلوس (هرکول) نام برده شده است. ساختمان اين غار را به دوران اشکاني و حدود قرن سوم پيش از ميلاد نسبت مي دهند. 

سد باستاني شو در بانه که در نزديکي روستاي "شو" واقع شده ، از آثار دوره ساساني و تپه قلعه زيويه در سقز نمايان گر عظمت معماري در سه هزارسال پيش در اين منطقه است. 

سنگ نبشته معروف اورامانات که در سينه کوه زينانه و در طاق نمايي به ارتفاع 170 و پهناي 150 سانتي متر قرار گرفته ; به صورت هلالي حجاري و کنده کاري شده و از ديگر آثار قابل توجه اين منطقه به شمار مي رود. 

پل هاي قديمي چون پل چم گردلان ، پل قجور ، پل صلوات آباد و پل قشلاق در استان کردستان از ديگر بناهاي تاريخي اين منطقه به شمار مي روند.  روستاي اورامانات تحت مرکز دهستان اورامانات که در جنوب باختري شهرستان مريوان قرار دارد ، از ديگر مکان هاي ديدني کردستان به شمار مي رود. 

خانه هاي روستا از سنگ و اغلب به صورت خشکه چيني و پلکاني ساخته شده است. 

روستاي درکي نيز در فاصله 42 کيلومتري جنوب خاوري مريوان و در يک منطقه  پاي کوهي استقرار يافته است.  کوه ها، دره ها ، پوشش گياهي و حيات وحش متنوع از جاذبه ها و عناصر طبيعي اين روستا به شمار مي آيند که اين منطقه را به مکاني ديدني تبديل کرده است. 

بازار بيجار در بافت قديمي شهر بيجار واقع شده و از آثار دوره قاجاريه مي باشد . همچنين بازار سنندج و آصف نيز دو بازار معروف که به سبک معماري دوره صفويه ساخته شده ، از ديگر ديدني هاي معماري استان کردستان به شمار مي روند.  قلعه قمچقاي در 12 کيلومتري روستاي قمچقاي از توابع بيجار واقع شده است. اين قلعه بي مانند از دژهاي باستاني و بسيار کهن کردستان به شمار مي رود و در شمار شاهکارهاي باارزش تاريخي که از گذشته هاي دور به يادگار مانده است . مسجد دار الاحسان يا مسجد جامع سنندج نيز از بناهاي تاريخي و معماري استان کردستان است .  قرآن نفيس نگل که به خط کوفي و روي پوست نوشته شده از جايگاه خاص معنوي و ارزش هاي تاريخي برخوردار است. بر اساس روايات موجود اين قرآن که در روستاي نگل در نزديکي سنندج نگهداري مي شود ، يکي از چهار قرآني است که در قرون اوليه اسلامي نوشته شده و به چهار اقليم جهان فرستاده شده است. 

عمارت هاي قديمي و اعياني که در دوره هاي مختلف تاريخي توسط افراد مختلف ساخته شده ; بخش ديگري از جاذبه هاي معماري و تاريخي استان کردستان را تشکيل مي دهند .  خانه سالار سنندجي که امروزه به موزه سنندج تبديل شده ، بسيار زيبا و ديدني طراحي شده و امروزه به يکي از جاذبه هاي مهم گردشگري اين استان تبديل شده است . شيوه و سبک معماري و ساخت اين عمارت نشان از معماري عصر قاجاريه دارد .

خانه آصف وزيري که از ديگر بناهاي ديدني سنندج است نيز در مرکز شهر واقع شده و داراي سبک معماري زيبا و منحصر به فرد و در نوع خود بسيار هنرمندانه و زيبا ساخته شده است.