موضوع: روشهای حفاظت و نگهداری فرش دستبافت

آسيب شناسي  فرش 2
1) قبل از تولید 3
الف و ب) استفاده از ابزار و مواد نامرغوب و غير استاندارد 3
استفاده از دارهاي نامناسب با ابعاد مختلف 3
ج ) استفاده از مكان بافت غير استاندارد 4
د) رنگرزي 4
2) هنگام پروسه تولید 5
ه) چله کشی غير مناسب وغلط ( شل و سفت بودن چله ،‌تراكم و چيدن نامنظم چله ها در كنار هم) 5
و) استفاده غلط از ابزار بافت و دار و نقشه خواني 5
ز )‌تسلط كم و آموزش ناقص به بافنده 5
ح)‌استفاده از گره هاي تقلبي 5
ط) ‌پائين كشي غير اصولي قالي جهت ادامه بافت و دوخت چله ها در روش فارسي بافت 5
ی) عيوب بافت فرش 6
1- غلط بافي 6
عدم پيش كشي گره ها 6
پوكي فرش 6
بالا يا پائين زدگي در فرش 6
شمشيري 7
کجي فرش 7
ک )‌ عيوب نقشه 10
ب)‌ دار كشي 11
ج )‌پرداخت و روگيري فرش 12
د)‌شستشو و غبار گيري فرش 12
شستشوي فرش 13
رعايت نكات خاصي در شستشوي فرش 14
دواشور نمودن فرش 16
آشنايي با مواد ضد بيد 16
عمل ضد بيد كردن پس از رنگرزي 17
روش ضد بيد كردن با ايولان يو جديد 17
در حمام رنگ 17
عمل ضد بيد كردن در هنگام شستشو 17
4) هنگام استفاده در منزل و محیط کار 19
الف) عوامل آسيب رسان به قالي 19
ريخت شناسي آسيبها 21
بيد گونه 21
‌در نستريده ها 21
قارچها ،‌جلبكها ، خزه ها و گل سنگها 22
موش ها :‌ 23
روشهای متداول جهت مبارزه با حشرات و جانوران موزی 23
عوامل غير زنده 24
گرما و رطوبت 25
واكنشهاي الياف قالی در برابر رطوبت 25
نور 25
آلودگيهاي جوي 27
نحوه حفظ و نگهداري قالي در خانه 28
قالي به عنوان مفروش 29
قالي به عنوان تابلو و تزئين 30
موارد مهم در چگونگي نگهداري قالي در خانه 31
قالي بدون بهره برداري در خانه 34
مرحله بسته بندي 35
ويژگيهاي انبار مناسب خوب 37
حسن انبار خوب و مناسب در حفظ و نگهداري قالي 40
نحوه نگهداري قالي در انبارها 40
سيستم متحرك 40
حمل ونقل 41
انبار كارگشايي 41
انبار بازار 42
عمليات تكميلي قبل از صادرات فرش 43
پرداخت 43
كزدادادن 44
شستشو 44
موگيري 44
انبار 45
عدل بندي 45
انبار گمرك 45
نگهداري قالي در موزه فرش ايران 46
شستشو در موزه 46
انبار كردن 47
منابع مآخذ 48

) قبل از تولید
الف و ب) استفاده از ابزار و مواد نامرغوب و غير استاندارد
استفاده از ابزار غير استاندارد و نامطلوب گاهي اتفاق مي افتد و باعث از بین رفتن ماه ها تلاش می گردد ،‌به عنوان مثال استفاده از دفتين با شانه هايي (دندانه) که از لحاظ وزن مناسب نمي باشد  که باعث كم كوبيدن و يا زياد كوبيدن پودها بر روي گره شده و فرش بالا يا پائين زدگر پيدا مي كند و اگر تيغه هاي آن خراب يا داراي زائده باشد باعث پارگي زياد نخ چله شده و در حين بافت بافنده را با مشكل مواجه مي كند .( در صورت عدم تناسب تراکم دندانه های دفتین با رج شمار فرش) استفاده از قلاب با تيغه كند باعث مي شود كه هنگام بريدن خامه ، خامه ها به صورت نامرتب بريده شده و بافنده مجبور شود كه جهت كوتاه كردن خامه آن را بكشد و يا بزور آن را بكند كه باعث كم تراكم شدن پرز گره مي گردد .
استفاده از دارهاي نامناسب با ابعاد مختلف
دارهاي چوبي كه به مروز زمان تركيب اجزاي آن بهم خورده است و يا استافده از دارهايي كه بر روي غلتكهاي آن داراي خلل و فرج و زائده باشد كه باعث پارگي چله ها مي گردد و یا دارهای فلزی که سردار و زیردار آن ها کج و خراب و فرسوده شده است یا متعلقات جانبی دارها خراب باشد.
ج ) استفاده از مكان بافت غير استاندارد
هر چه مكان بافنده راحت ، مناسب و صحيح باشد وي بر روي بافت قالي مسلط بوده و از خسته شدن زود هنگام اعضاء بدن او جلوگيري مي شود كه اين مكانها مي بايست در ابتدا فضاي مناسب در ابعاد دلخواه و مناسب دار قالي بوده و داراي روشنائي خوب باشد كه چشم بافنده از نور كم يا زياد خسته نشود ازنيمكتها و صندليهاي مناسب و مسلط به كار استفاده گردد بافنده به راحتي بتواند نقشه خواني كرده و گره بزند و فضا بايد داراي تهويه مناسب سرويس حمل و نقل ، بيمه ، مزد كافي ، و .... باشد. همه عوامل فوق باعث مي شود كه بافنده به كار خود  دلگرم بوده و از غلط بافي ، عدم پيش كشي ،‌جفتي بافي و ... جلوگيري گردد  و محیط کار بایستی دارای دما و رطوبت ثابت بوده و نور خورشید به طور مستقیم به دار قالی نتابد.
د) رنگرزي
رنگ نخستين عاملي است كه در فرش به چشم مي آيد ،‌مواد رنگي از منابع گوناگون نظير گياهان ، جانوران و منابع معدني مثل فلزات و تركيبات شيميايي به دست مي آيد. رنگهاي شيميايي كه از تركيب مواد اسيدی و بازي به دست مي آيد از نظر كيفي پايدار ودر مقابل شستشو و استفاده در مقابل نور خورشيد تفاوت قابل ملاحظه اي با رنگهاي طبيعي دارند و رنگهاي طبيعي در زمان استفاده از شفافيت اوليه به نوعي به ملايمت ونرمي مي گرايد و چشم را خسته نمي كند . پس در هنگام رنگرزي بايد به ابزار ملزومات رنگرزي ،‌نحوه استفاده وآماده سازي الياف دقت لازبم را داشت شستشو و پاك سازي الياف به طوري كه به صورت معمولي و ساده با مواد مناسب شستشو گردد و الياف پشم در اثر سهل انگاري هنگام شتسشو به ههم فشرده و در هم پيچيده نشود و به صورت نمد نگردد . ظروف رنگرزي تميز بوده و از ظروف جداگانه برای رنگهاي تيره يا روشن استفاده شود ، به مدت زمان جوشاندن دما توجه شود و زمان كافي براي آن در نظر گرفته گردد و مقدار رنگ و مواد كمكي بايد كاملاً محاسبه شده وكلافها در آنها بخوبي شناور باشند كه كلافها از هم گشوده شوند و بعد از رنگرزي خامه ها به خوبي آبكشي شده و در محل مناسب خشك گردد . سهل انگاري در هنگام رنگرزي آسيب هاي جدي به فرش وارد مي كند كه قابل جبران و ترميم نمي باشد مثل رگه دار شدن رنگ قالي ،‌رنگ دادن طرحهاي مجاور به همديگر بعد از شستشو ،‌بدرنگي، طرح از هم پاشيدگي رنگها و خرابي سطح ليف پشم بر اثر عدم نفوذ رنگ به داخل آن . در خصوص الياف ابريشم كه رنگرزي آن داراي مهارت خاصي مي باشد بايد موارد فوق رعايت شود. در خصوص پودها كه معمولاً از جنس پنبه است رنگرزي وآماده سازي آسانتر مي باشد .