فهرست

آداب زندگی

بخش اول

کسب و کار

 1اهمیت و ارزش کسب و کار در اسلام: 

2 فوائد کسب و کار

آمرزش خداوند

محبت خدا و بی نیازشدن از دیگران

حفظ دین

نجات از آتش دوزخ

توانایی در امر امداد و یاری مستمندان

 عواقب بیکاری

مبغوض شدن نزد خدا

مبغوض شدن نزد پیامبر و ائمه دین

مستجاب نشدن دعای بیکار

آلودگی به فساد

4 زمان و ساعت کار

صبح زود

در محل زندگی و وطن

روزهای هفته به جز جمعه

5 آداب کسب و کار

روح معنویت در کار

ندزدیدن از کار

غافل نشدن از یاد خدا، بواسطه کار

خوب انجام دادن کار

پرهیز از مباهات

دخالت نکردن در وظایف دیگران

تعیین اجرت کارگر قبل از شروع به کار

کسب مهارت در کار

جرأت و پردلی

وفای به عهد

خوش روئی و حسن خلق

صداقت و راستگویی

پرهیز از کم فروشی

یادگیری احکام کسب و کار و تجارت

معامله با افراد نیکوکار

رعایت حقوق بستانکار

آسان گرفتن به بدهکار

نوشتن دین و قرض

رعایت حق شریک

پرهیز از ربا

آسان گرفتن و مدارا کردن

سوء استفاده نکردن از بحرانهای اقتصادی

2 اشتغال به کسب حلال

3 کار زن در خانه

4 مسئله انتخاب شغل

بخش دوم

عبادت

اعتدال در عبادت

1-  محاسبه و مراقبه

2-  رعایت نکات بهداشتی

مسواک زدن

3-  اهتمام به امور مسلمین

5-  به یاد اموات بودن، خصوصا پدر و مادر

6 -  استغفار و استعاذه

7-  زیارت امام حسین (ع)

8-  طلب علم

9 -  ازدیاد کار خیر و ترک گناه

10-  اهتمام به نمازهای یومیه

11-  قرائت قرآن

12- طهارت و وضو

13-  انفاق و صدقه

14- یاد خدا و قیامت

15-  رسیدگی به ظاهر

بخش سوم

تفریح، سرگرمی، استراحت

1- ویژگی های تفریح سالم

حلیت و مشروع بودن تفریح

حفظ شخصیت

رعایت حد اعتدال

رعایت حقوق دیگران

انگیزه سالم

2-  مصادیق تفریح و سرگرمی سالم

تیراندازی

شنا

اسب سواری

شکار

سفر

دیدار با دوستان

مزاح، شوخی و خنده

بخش چهارم

اعمال خاص شب و روز جمعه

1- خواندن سوره هایی از قرآن

2- دعا

3- خوشحال کردن اهل خانه

4- اهمیت به واجبات و محرمات

5- نماز جعفر بن ابی طالب

6- صلوات بر پیامبر

7- بهداشت و نظافت

8- نماز جمعه

9- زیارت اهل قبور

10- غسل روز جمعه

11- عیادت

12- تفقه در امر دین

خاتمه

مهارت های زندگی

تقویت انگیزه الهی در تحصیل علوم

رفع خستگی علمی

تخطئه دیگران

پرهیز از جمود اندیشی

معیار انتخاب رشته تحصیلی

مخاطب شناسی

آداب زندگی

بخش اول

از ضروریات  زندگی و از جمله اصول پذیرفته شده عقل، «اصل برنامه ریزی» است.در سایه این اصل انسانها به اهداف خویش دست یافته و از مسیر پرفراز و نشیب زندگی بسلامت می گذرند .

اسلام بعنوان ارائه کننده کاملترین برنامه برای هدایت بشر همواره بر این اصل تأکید نموده است تا آنجا که امیر المؤمنین (ع) می فرماید:

ای مردم دنیائی که در آن تدبیر نیست خیری ندارد.

در روایات اسلامی ضمن تأکید برنامه ریزی روزانه، اوقات روزانه یک مسلمان بدینگونه تقسیم شده اند.

1 اختصاص قسمتی از روز برای کار و تأمین معاش، کما اینکه در روایت است «ساعة لامر المعاش» 

2 اختصاص قسمتی از روز برای عبادت کما اینکه می خوانیم «ساعة لمناجات الله».

3 اختصاص قسمتی از روز برای معاشرت کما اینکه می خوانیم «و ساعة لمعاشرة الاخوان».

4 اختصاص قسمتی از روز برای استراحت و تفریح کما اینکه می خوانیم «و ساعة تخلون فیها للذاتکم فی غیر محرم» 

بر اساس متون اسلامی که بخشی از آنها در بالا آمد این بخش در چهار فصل کار، عبادت، معاشرت، تفریح و استراحت، تنظیم شده است.

نکته اگر چه محاسبه در برخی روایات بعنوان یک قسمت از هر روز در روایات آمده است.ولی ما آنرا در بخش دوم مطرح نموده ایم.

 

کسب و کار

کسب و کار بعنوان عملی برای تأمین معاش انسان، قسمتی از اوقات او را به خود اختصاص می دهد؛ در این باب ما به تبیین مطالب زیر می پردازیم:

 

1 اهمیت و ارزش کسب و کار در اسلام: 

کار، برای تأمین معاش خانواده، از نظر اسلام دارای اهمیت فراوان است.امام صادق (ع) در این زمینه می فرماید:

ای هشام! آنگاه که می بینی دو گروه آماده جنگند از تلاش و کوشش جهت کسب روزی حلال در آن روز دست بر مدار.همچنین پیامبر اکرم (ص) می فرماید: «کسب روزی حلال بر هر مرد و زن واجب است».

خداوند به انسانهائی که در راه تأمین معاش خانواده زحمت می کشند وعده آمرزش داده است .پیامبر اکرم (ص) می فرماید:

هر کس که شب را در حالیکه در کسب رزق حلال رنجیده و خسته شده است بخوابد، در حالی که مشمول آمرزش خداوند است خوابیده است.

در روایات بسیاری آمده است: کسی که برای کسب معاش خانواده زحمت می کشد در اجر همانند مجاهد فی سبیل الله قلمداد شده است.

امام موسی کاظم (ع) می فرماید: کسی که برای کسب روزی حلال تلاش کند، تا بدان وسیله مخارج خود و خانواده اش را تأمین سازد، مانند کسی است که در راه خدا جهاد می نماید.

از امام صادق (ع) نقل است که فرمودند: آنگاه که مردی تنگدست است و برای تأمین خوراک خود و خانواده اش کار کند و از طلب حرام اجتناب نماید، مانند رزمنده ایست که در راه خدا جهاد می کند .

کار و فعالیت برای کسب روزی حلال در زندگی معصومین و ائمه (ع) جایگاه ویژه ای داشته است به طوری که در زندگی همه آنها صحنه هائی از فعالیت و تلاش برای تأمین معاش به چشم می خورد.امام کاظم (ع) در این زمینه می فرماید:

پیامبر خدا و امیر مؤمنان، و پدران بزرگوارم کسانی بودند که با دست های خود کار می کردند؛ و کار و کارگری از سیره پیامبر، رسولان و صالحین است .

ناقل می گوید: امام صادق (ع) را دیدم در حالیکه بیل به دست و لباس خشنی بر تن داشت و به کار در مزرعه مشغول بود و همچنان عرق از کمر آن حضرت سرازیر می شد؛ خدمت آن حضرت عرض کردم: جانم فدای شما بیل را به من بدهید تا برایتان کار کنم؛ حضرت فرمود: من دوست دارم مرد زیر گرمای خورشید در تحصیل روزی، آزار و سختی ببیند .

در روایتی از ابن عباس، برای پیامبران اشتغالاتی ذکر شده است که نشان می دهد، کار و فعالیت در زندگی آنها قسم مهمی بوده است، در این روایت، شغل حضرت آدم (ع)، کشاورزی؛ شغل حضرت ادریس، خیاطی؛ شغل حضرت هود، بازرگانی؛ شغل حضرت سلیمان، حصیربافی؛ و...معرفی شده است.

 

2 فوائد کسب و کار

کسب و کار علاوه بر تأمین معاش فوائد دیگری نیز دارد که ما با استفاده از روایات به بعضی از آنها اشاره می نمائیم.

آرامش روحی

علی (ع) از قول پیامبر (ص) می فرماید: انسان اگر به تأمین بودن نیازش مطمئن باشد آرام گیرد.

 

و امام صادق (ع) می فرماید: کسی که از کار عاری ندارد زحمتش کاهش یابد، خیالش آسوده گردد و خانواده اش متنعم گردند .

 

آمرزش خداوند

امام صادق (ع) به نقل از پیامبر (ص) می فرمایند: هر کس شب را با خستگی ناشی از کسب و کار و روزی حلال بخوابد گناهان او آمرزیده شود .

 

محبت خدا و بی نیازشدن از دیگران

امام علی (ع) می فرماید: به سوی تجارت بدوید که شما را از دیگران بی نیاز می کند و خداوند کاسب درستکار را دوست دارد .

 

حفظ دین

امام صادق (ع) می فرماید: از کسب حلال دست نکش؛ زیرا که ترا در دین داری ات کمک می کند .

 

نجات از آتش دوزخ

پیغمبر گرامی اسلام (ص) می فرمایند: هر کس از بازوی خود امرار معاش کند، به سرعت برق جهنده از پل صراط خواهد گذشت .

در سیره رسول اکرم (ص) می خوانیم، انس بن مالک گوید: پس از آنکه رسول اکرم از جنگ تبوک بازگشت، سعد انصاری به استقبال آن حضرت شتافت و با پیامبر اکرم (ص) دست داد و مصافحه نمود؛ پیامبر اکرم (ص) به او فرمود: چه صدمه و آسیبی به دست تو رسیده که دست زبر و خشن شده است؟

سعد عرض کرد: ای رسول خدا با طناب و بیل کار می کنم و درآمدی برای معاش زندگی خود و خانواده ام کسب می نمایم؛ از این رو دستم خشن شده است.

پیامبر اکرم دست سعد را بوسید و فرمود: این دستی است که آتش دوزخ با آن تماس پیدا نمی کند .

 

توانایی در امر امداد و یاری مستمندان

یکی از فوائد کار این است که انسان می تواند با کسب و کار، و با دسترنج خویش در راه آبادانی اجتماع بکوشد و از دسترنج خود به ایتام و فقرا کمک نماید.

امام صادق (ع) فرمود: امام علی (ع) بیل می زد و زمین را احیا می نمود و با درآمد حاصل از دسترنج خود هزار برده را آزاد می نمود .

انسانی که کاری ندارد، سرمایه ای ندارد، از توفیق شرکت در مساعدتهای اجتماعی محروم است .کار، علاوه بر این، فوائد دیگری نیز دارد که در برخی روایات آمده است.

مهمترین فوائد کار در محدوده اجتماع عبارتند از: جلوگیری از تکدی، جلوگیری از دزدی و سرقت، جلوگیری از مفاسد اجتماعی، جلوگیری از طلاق و...

 

3 عواقب بیکاری:

بیکاری، عواقب بسیار دارد، که در این بخش با توجه به روایات، گوشه ای از آنها را بیان خواهیم کرد.

 

مبغوض شدن نزد خدا

همان گونه که کار نزد خدا محبوبیت می آورد، بیکاری مایه خشم خداست.امام باقر (ع) می فرماید : حضرت موسی بن عمران در مناجات خود با خدا عرض کرد: کدامیک از بندگان نزد تو مبغوض ترند؟ خدا فرمود: آنکس که شب مردارگونه است و روز بیکار .

 

مبغوض شدن نزد پیامبر و ائمه دین

همان گونه که کار مایه جلب محبت پیامبر و امام (ع) می باشد و کار و کارگر در نظر آنها مورد احترام و ستایشند، بیکاری و شخص بیکار مورد نکوهش و بغض آنها است.

در سیره پیامبر (ص) می خوانیم، سیره رسول خدا این بود که هر گاه به مردی نگاه می کرد و حالت جسمانی او نظرش را جلب می کرد (یعنی اینکه مرد را سالم و قوی دید) سؤال می فرمود : آیا شغل و حرفه ای دارد؟ اگر در پاسخ می گفتند شغلی ندارد؛ می فرمود: از چشمم افتاد به آن حضرت عرض می شد: چگونه شخصیت او در نظر شما تنزل کرد؟ می فرمود: آنگاه که مؤمنی دارای شغل و حرفه ای نباشد، برای تأمین مخارج زندگی خود دینش را می فروشد .

 

و امام باقر (ع) می فرماید: من از مردی که نسبت به کارهای مربوط به دنیای خود تنبل و بی اعتنا باشد، متنفرم .

 

مستجاب نشدن دعای بیکار

امام صادق (ع) به نقل از پیامبر اکرم (ص)، می فرماید: دعای چند دسته، مستجاب نمی شود؛ مردی که در خانه می نشیند و از خدا می خواهد به او روزی دهد، ولی به سوی کسب روزی حال، آنگونه که خدایش به او فرمان داده نمی رود.خداوند به چنین شخصی می گوید: آیا من امکانات دنیا را برای تو فراهم نکرده ام و اعضای بدن ترا سالم قرار نداده ام؟ و آیا زمین من گسترده نیست؟ پس چرا برای روزی از خانه خارج نمی شوی؟ 

 

آلودگی به فساد

امیر المؤمنین (ع) می فرماید: اگر کار زحمت است، بیکاری نیز فسادآور است.

علاوه بر آنچه در روایات بعنوان عواقب بیکاری بیان شد، مسائلی مانند: مفاسد اجتماعی، طلاق، فقر و...را می توان از عواقب بیکاری دانست.

 

4 زمان و ساعت کار:

در روایات زمانهایی مناسب تر، جهت انجام کار، معرفی شده اند.از جمله:

 

صبح زود

پیامبر اکرم (ص) می فرماید: صبحگاه به جستجوی روزی و تأمین نیازمندیها بروید، چون صبحگاه موجب برکت و موفقیت است.

و امام علی (ع) می فرماید: صبحگاه در پی روزی رفتن، روزی را افزایش می دهد.

امام صادق (ع) می فرماید: همان اول صبح، در پی کسب و کار و روزی حلال روانه شوید، که خداوند شما را روزی دهد و یاری رساند .

 

 

در محل زندگی و وطن

یکی از مکانهای مناسب برای کسب و کار، در زبان روایت، وطن و محل زندگی است.امام سجاد (ع) می فرماید: یکی از خوشبختی های مرد این است که کار و کسبش، در محل و شهر خودش باشد .

و امام صادق (ع) می فرماید: سه چیز از خوشبختی مرد به شمار می رود.

1 زنی که از او اطاعت کند.

2 فرزندی که در حال حیات و بعد از مرگ در حق او احسان کند.

3 شغلی که در شهر خود بدست آورد؛ تا صبحگاهان به انجام کار پردازد و چون فراغت یابد، نزد عیال خود استراحت کند .

 

روزهای هفته به جز جمعه

در روایات، روز جمعه خصوصا وقت نماز جمعه، کار و کسب نهی شده است.

در قرآن می خوانیم: ای کسانی که ایمان آورده اید، هرگاه شما را برای نماز جمعه بخوانند، فی الحال به ذکر خدا بشتابید و کسب و تجارت را رها کنید، که این نماز جمعه از هر تجارتی برای شما بهتر است؛ اگر بدانید: امام صادق (ع) می فرماید: هر کس کارگری را در وقت نماز جمعه اجیر کرده، از شرکت در نماز باز دارد، گناه کرده است، و اگر او را از شرکت در نماز باز نداشت، کارگر و کارفرما، هر دو در ثواب نماز شریکند .

بنابر برخی از روایات، روز جمعه مسلمان می بایست خود را برای تحصیل مسائل دینی، از کار و کسب فارغ نماید.

امام صادق (ع) در روایتی از پیامبر اکرم (ص) می فرمایند: أف بر مسلمانی که روز جمعه خویش را برای تفقه در دین خالی نکند .

در خاتمه بحث از زمان و مکان، می بایست گفت: اگر چه خداوند، روز را برای تحصیل معاش و شب را برای استراحت تعیین فرموده است، ولی در برخی موارد، کار در شب برای انسان لازم می آید که این مسئله با شئونات اسلامی منافاتی ندارد.امام صادق (ع) می فرماید: گاهی ممکن است مردم به کسب و کار در شب، نیاز داشته باشند؛ مثلا به این علت که در طول روز نمی توانند همه کارهای خود را انجام دهند؛ یا اینکه گرمای روز طاقت فرسا است و نمی توانند در روز کار کنند، لذا مردم در شب و پرتو نور ماه می توانند کارهای مختلفی انجام دهند ...خداوند نور ماه را بدین جهت قرار داده است .

 

شما هم می توانید در مورد این فایل نظر دهید.