فهرست

تپه هاي باستاني سيلك

باغ فين 

سردرب، ديوار و برج ها 

شترگلوي عباسي

 شتر گلوي فتحعلي شاهي

اندروني كريم خاني و اتاق شاه نشين

اندروني كريم خاني و اتاق شاه نشين

 حمام ها(حمام كوچك و بزرگ)

چشمه سليمانيه

مدرسه آقا بزرگ

مجموعه تاريخي بازار

مدرسه امام خميني (ره)

تيمچه امين الدوله

خانه بروجردي ها

مسجد و ميدان ميرعماد (سنگ)

خانه طباطبايي ها

مسجد جامع

 

 

تپه هاي باستاني سيلك

پس از فرونشستن آب درياچه مركزي و خشك شدن تدريجي آن، ساكنان اطراف آن مجبور شدند نواحي حاصلخيزي مانند اطراف فين كه همان منطقه «سيلك» باشد را جهت زندگي كردن و سكونت اختيار كنند، ولي اين قدمت تا پيش از شصت سال پيش همچنان ناشناخته بود تا اينكه بر اساس بررسي هاي علمي پروفسور گريشمن در سال 1311 ش (1933 م) قدمت آثار به جا مانده در اين تپه ها به هزاره پنجم تا اول قبل از ميلاد منسوب گرديد. آثاري از اين تپه ها در موزه هاي لوور فرانسه، ملي ايران و باغ فين موجود مي باشد.

اين تپه در مغرب مسير كاشان- فين و در مجاورت جاده قرار دارد. سيلك در حال حاضر مشتمل بر يك تپه شمالي و يك تپه جنوبي است كه به فاصله 500 متر از يكديگر قرار دارند. و در جلو اين تپه ها گورستانهائي از انسانهاي ماقبل تاريخ وجود دارد.

باغ فين 

بناي اوليه باغ فين به قبل از اسلام و با تمدن سيلك پيوند خورده است كه تمدن سيلك نيز پيوندي ناگسستني با چشمه جوشقاني دارد كه در بالاي باغ جاري است، و به چشمه سليمانيه معروف است و از ديرباز همچنان در آبادي منطقه فين موثر بوده است.

 باغ فين روي به آباداني گذاشت ولي با زلزله معروف سال 1192 قمري باغ فين نيز آسيب كلي ديد،كه پس از آن يعني از سال 1200 قمري و با روي كار آمدن سلسله قاجار به خصوص با دستور فتحعلي شاه به مرمت و عمارت، باغ جاني دوباره گرفت كه ساختمان شتر گلوي فتحعلي شاهي در ضلع جنوب غربي باغ و حمام سلطنتي بزرگ كه در مجاورت حمام اوليه ساخته شد از آثار آن مي باشد. ولي با تبعيد صدر اعظم مقتدر ايران يعني اميركبير و سپس شهادت آن رادمرد در اين باغ، اين آباداني روي به ويراني نهاد. 

با آغاز مشروطيت به جهت وضع دفاعي بناي باغ، اين مكان پناهگاه اشرار و ياغيان گشت و در مدت 14 سال ياغيان مصالح و اشياء گرانبهاي آن را به يغما برده و به تخريب باغ پرداختند. پس از ختم غائله اشرار، به مرمت باغ پرداخته شد. از وقايع مهم تاريخ در اين باغ مي توان به جشن تاج گذاري رسمي شاه اسماعيل صفوي و نيز قتل ميرزا تقي خان امير كبير در اين باغ اشاره كرد.

سردرب، ديوار و برج ها       

مجموعه باغ فين حدود 25000 متر مربع مساحت دارد كه در بدو ورود به اين مجموعه ، با ساختمان رفيع سردرب ورودي باغ برخورد مي كنيم. اين قسمت از باغ در دوره صفويه بنا گذاشته شده است اين بنا داراي دو طبقه كه طبقه تحتاني شامل هشتي و دالان ورودي به باغ با اتاقهاي جانبي و طبقه فوقاني شامل سالن وسيع و زيبائي است كه داراي چشم انداز خوبي بر اطراف و از جمله بر باغ دارد و داراي درهاي مشبك و زيبائي است.

در اطراف باغ از جمله در طرفين سردر، ديواري به ارتفاع پنج و شش متر و هفت برج ديده مي شود.

 شترگلوي عباسي

پس از ورود به باغ و گذشتن از خيابان مصفائي كه در وسط آن نهر آب زيبائي كه هميشه آب از فواره هاي فيروزه اي آن در فوران است و درختان سرو بسيار زيبائي در دو طرف آن سر بفلك كشيده است؛ اولين ساختماني كه جلب توجه مي كند شتر گلوي عباسي است كه به دستور شاه عباس بزرگ ساخته شده است. در جلوي اين بنا حوض وسيعي ديده مي شود و در پشت اين بنا نيز حوضچه اي قرار دارد كه از كف آن آب فوران مي كند، اين بنا در دو طبقه و به گونه اي ساخته شده كه از هر طرف باغ مي توان به آن وارد شد، در ميان اين ساختمان نيز حوضچه اي است كه آب چشمه با طرح جالبي (موسوم به شتر گلو) در آن فوران مي كند. بر روي ديوارها و سقف اين بنا آثار نقاشي دوره صفوي با تصاويري از شكارگاه و شاهزادگان مي باشد، اين ساختمان قبلا به صورت سه طبقه و طبقه بالاي آن به صورت كلاه فرنگي بوده است. 

 شتر گلوي فتحعلي شاهي

اين بنا كه در جنوب باغ واقع است به دستور فتحعلي شاه ساخته شده و شامل شترگلو و صفه مجاور و داراي دو حيات خلوت در قسمت شرق و غرب آن است كه كف صفه كلا از سنگ مرمر مفروش بوده و سقف آن به طرز جالبي نقاشي شده است كه هنوز قسمتهائي از آن ديده مي شود. كتيبه نستعليق زيباي دور تا دور صفه مجاور حوض به خط محمد تقي حسيني كاشاني از خوشنويسان معروف اوايل دوره قاجار است.

اندروني كريم خاني و اتاق شاه نشين

اين بناها مجموعه مسكوني است كه در جنوب باغ و در مغرب شترگلوي فتحعلي شاهي قرار دارد و در سال 1176 قمري به دستور كريم خان زند و به همت آقا سليم آراني حاكم وقت كاشان، ساخته شده و شامل چندين اتاق تو در تو و حياط و باغچه اي كوچك است كه گفته مي شود اميركبير به مدت 40 روز در اين ساختمان زندگي كرده است. در مقابل اتاق شاه نشين حوضچه زيبائي ساخته شده است كه داراي منافذ متعدد و منظمي است كه آب چشمه سليمانيه فين به طرز جالبي در آن فوران مي كند.

 اندروني كريم خاني و اتاق شاه نشين

اين بناها مجموعه مسكوني است كه در جنوب باغ و در مغرب شترگلوي فتحعلي شاهي قرار دارد و در سال 1176 قمري به دستور كريم خان زند و به همت آقا سليم آراني حاكم وقت كاشان، ساخته شده و شامل چندين اتاق تو در تو و حياط و باغچه اي كوچك است كه گفته مي شود اميركبير به مدت 40 روز در اين ساختمان زندگي كرده است. در مقابل اتاق شاه نشين حوضچه زيبائي ساخته شده است كه داراي منافذ متعدد و منظمي است كه آب چشمه سليمانيه فين به طرز جالبي در آن فوران مي كند. 

 حمام ها(حمام كوچك و بزرگ)

در قسمت جنوبي باغ، دو حمام وجود دارد كه به حمام كوچك و بزرگ معروف است، حمام كوچك از آثار دوره صفويه و همراه با بناي اوليه باغ فين بنا گذاشته شده است و حمام بزرگ در دوران قاجاريه به وسيله فتحعلي شاه ساخته شده است. حمام بزرگ مخصوص امرا و حمام كوچك اختصاص به استفاده خدام داشته است. 

در هر يك از حمام ها قسمتهائي شامل: ورودي، گرمخانه، آبنما، خزينه، محل نظافت، سربينه (رختكن) به چشم مي خورد. كانالهائي جهت تعويض آب خزينه ها و حوضچه ها دركف حمام ها وجود دارد. ديوار حمامها با عايق رطوبتي مخصوصي- ماسه آهك يا ساروج – پوشانيده شده است. اميركبير در گرمخانه حمام كوچك و دركنار حوض مرمريني كه در ميان گرمخانه وجود دارد به قتل رسيد.

چشمه سليمانيه

اين چشمه كه منسوب به حضرت سليمان پيغمبر (ص) ميباشد، در پشت باغ فين و در قسمت غربي آن واقع است و آباداني باغ فين مديون آب اين چشمه است. نبايد هنر منحصر به فرد جريان سازي آب چشمه را در باغ فين فراموش كنيم، به طوري كه به اين منظور از اختلاف سطح و شيب زمين باغ جهت فوران آب در شتر گلوها و فواره ها با ظرافت خاصي استفاده شده است و همچنين با پله پله كردن، سرعت بخشيدن و پرسروصدا كردن جريان آب هنرنمائي خوبي در اين زمينه صورت گرفته است. 

بر روي مظهر چشمه، ساختماني بنا گرديده كه ساختمان قسمت شرقي آن در زمان شاه سليمان صفوي و بخش غربي در سال 1329 شمسي توسط بازرگانان كاشاني با الهام از معماري دوره ساساني ساخته شده است.

مدرسه آقا بزرگ   

اين بنا در خيابان فاضل نراقي واقع مي باشد. ساختمان اين مدرسه مربوط است به دوره قاجاريه كه با سرمايه شخصي به نام حاج محمد تقي خانبان طي سالهاي 1250 تا1260 قمري جهت استفاده نمازجماعت ودرس وبحث داماد خود ملا مهدي نراقي دوم ، برادر ملا احمد نراقي ملقب به آقابزرگ بناشده و بدين نام معروف گرديده است . معماراين بنا شخصي به نام استاد حاج شعبان بوده است.

تمامي بنا از جمله گنبد اين مدرسه كه جزو بزرگترين گنبدهاي آجري است باآجر ساخته شده وتزيينات بكار رفته شده در اين بنا عبارت است از: كاشيكاري ،آجركاري، كتيبه هاي نفيس گچي و كاشي ، مقرنس كاري، خطاطي ثلث و نستعليق ونقاشي، كه نقاشي اين مدرسه توسط استاد محمد باقر قمصري صورت گرفته است. كتيبه هاي خطوط مسجد توسط اساتيد برجسته خوشنويس كاشان من جمله:محمد ابراهيم ( جد خاندان معارفي كاشان) توسط محمد حسين( جد خاندان اديب ) وبسمله هاي طغري توسط سيد صادق كاشاني نوشته شده است.

در بدو ورود به مدرسه مقرنس هاي گچي ونقاشي سردر و كاشي هاي الوان به كار رفته است درطرفين درگاه وديوارهاي جلو خان و كتيبه هاي بالاي سردر، تختگاه وظرافتي كه در ساخت درب ورودي بكار رفته جلب توجه مي نمايد. سپس هشتي بسيار زيبا وسقف آن كه با آجر و كاشي مقرنس تزيين گرديده مورد توجه قرار مي گيرد، پس ازهشتي باعبوراز دو دالان مسقف عريض ، به صحن مدرسه دست مي يابيم كه درميان اين دوراهرو ، دوشبستان زمستاني و تابستاني در دو طبقه قرار دارد. درقسمت سردرب، چهاربالا خانه ساخته شده است كه درطرفين سردرب دوبادگير ديده ميشود كه اين بادگيرها باهدايت هواي مطبوع به شبستان تحتاني ( تابستاني ) وبه زيرزميني كه زيرشبستانها قرار دارد ، تابستان گرم كوير را براي ساكنان اين بنا قابل تحمل ودلپذير مي سازد. پس از ورود به محوطه مدرسه درصحن فوقاني وتحتاني وحجره هاي محل سكونت طلاب وگنبد آجري باشكوه وگلدسته هاي دوطرف آن خودنمايي مي كند.علاوه براين، دوحياط خلوت، آب انبار بزرگ، شبستان ديگري در پشت گنبد ، ساختمان مسجدي كه در جنب گنبد واقع است و محراب كاشيكاري واقع درشبستان جنب گنبد كه درحقيقت مجموعه اي است ازهنرهاي معماري: كاشيكاري، گچ بري، كتيبه نويسي، مقرنس كاري ونقاشي، ازجمله متعلقات اين بناي عظيم است . درقسمت شمالي اين بنا، بقعه اي معروف به خواجه تاج الدين قرار دارد. اصل اين بنامربوط به قرن ششم مي باشد.

مجموعه تاريخي بازار   

يكي از اهم آثار تاريخي و ديدني كاشان، مجموعه تاريخي بازار است كه از تقاطع خيابان باباافضل و ميدان كمال الملك تا حدود دروازه دولت ادامه دارد.

قدمت بازار را مربوط به دوران سلجوقي ميدانند، لكن دوران اوج رواج بازار مربوط به زمان صفويه وبه خصوص دوران شاه عباس اول است. غالب سياحان و جهانگرداني كه در عصر صفويه و همچنين قاجاريه به ايران آمده و از كاشان هم ديدار كرده اند عظمت و شكوه و روايي بازار كاشان را ستايش كرده اند.

در مجموعه تاريخي بازار علاوه بر راسته بازارهاي اصلي نظير: مسگرها، زرگرها، كفاش ها، بزازها و بازارچه هاي ميانچال، ملك، ضرابخانه و رنگرزها، مساجد، بقاع، كاروانسراها، تيمچه ها، حمام ها و آب انبارهاي متعدد و مختلفي وجود دارد كه هر يك از آنها در دوره خاص ساخته شده است.

چنانچه از طرف ميدان تاريخي فيض و از جلوخان مسجد زيبا و تاريخي ميرعماد وارد بازار شويم در سمت شرقي، بازار مسگرها مشتمل بر كاروانسراي ذغالي ها (888 ه.ق) و كاروانسراي ميرپنج و سراي غفارپور و مسجد و حسينيه رباط قرار گرفته است. تا چندين سال قبل با ورود به بازار مسگرها، صداي آهنگين پتكهاي مسگران گوشها را نوازش مي كرد ولي با جايگزين شدن فلزات سبك در ساخت ظروف خانگي و بي رونق شدن صنعت مسگري سنتي، اين بازار چهره اي متفاوت يافته است.

از سمت غرب كه به بازار وارد شويم از ابتداي بازار تا انتهاي آن كه بازارچه پانخل ناميده مي شود بناهاي زيبا و تاريخي زير را در مجموعه بازار ديدن خواهيم نمود: 

كاروانسراي گمرك، كاروانسراي نو، سراي نراقي ها، حمام خان، سراي زركشها، سراي قمي ها، قيصريه، سراي آب انبار، سراي چهارگوش، تيمچه حاج محمد صادق، تيمچه معروف زيبا و ديدني امين الدوله، مدرسه و مسجد ميانچال ( آيت الله العظمي مدني –ره-)، مسجد تبريزي ها، سراي ملك، تيمچه سيد آقا(برقي)، مسجد كفش دوزها، زيارت درب زنجير، آب انبار درب زنجير، مدرسه و مسجد امام خميني –ره-(سلطاني سابق)، زيارت شاه سليمان، آب انبار گذر نو، مسجد گذر نو، حمام گذر نو، حسينيه پانخل و بقعه امام زاده قاسم. ضمنا مراكز مختلف فرش فروشي و صنايع دستي و سوغات كاشان نيز در بازار وجود دارد.

مدرسه امام خميني (ره)

اين مدرسه به دستور فتحعلي شاه قاجار در سالهاي 1221 تا 1229 قمري و توسط معماري به نام محمد شفيع ساخته شده است. اين مدرسه به سبك مدارس چهارباغ و صدر اصفهان ساخته شده و در جنب مجموعه بازار كاشان بنا گرديده است. در بدو ورود به بنا سردر كه با اسلوب جالبي كاشي كاري گرديده است مشاهده مي گردد و سپس وارد هشتي ورودي مدرسه مي شويم كه به وسيله دو راهرو مي توان به صحن وارد شد، از اين هشتي كه در مشرق بنا واقع است مي توان بناي عظيم گنبد آجري دو پوششه كه در غرب مدرسه است را مشاهده كرد. در بالاي هشتي سردر بناي جالب و ديدني ماذنه مشاهده مي شود. فضاي صحن مدرسه را درختان كاج پوشانده است و در ميان صحن آبنماي بزرگ مدرسه به خوبي جلوه نمائي مي كند، در اطراف صحن غالب بر پنجاه حجره جهت سكونت طلاب ساخته شده است.

تزئينات اين مدرسه شامل كتيبه هاي گچي و و كاشي كاري هفت رنگ به خصوص در محرابي كه زير گنبد واقع است و مقرنس هاي زيباي گچي در جبهه سردر و گنبد، مي باشد.

 

شما هم می توانید در مورد این فایل نظر دهید.