عنوان : مقاله مختصری بر تاریخ هنر در ایران و جهان

فهرست
قرون وسطا 
پاپ گرگوار کبير ( گرگوار اول 590 – 604 ميلادي )
مدهاي کليسايي
فصل چهارم
روم باستان
هنر روم باستان
موسيقي در روم باستان
مختصري در مورد تاريخ هنر و موسيقي در يونان باستان
فصل سوم
يونان باستان
عصر اسکندر مقدوني
پيدايش طبقات و تمدن در شرق - وبلاگ تاريخ موسيقي جهان
پيدايش طبقات و تمدن در شرق
بين النهرين ( مزوپوتامي )
سومر ( قرن چهارم و سوم پيش از ميلاد مسيح )
موسيقي سومريان
سازهاي سومريان
سازهاي قرن سوم پيش از ميلاد
بابل ( قرن نوزدهم تا سيزدهم پيش از ميلاد )
آشور ( قرن سيزدهم تا هفتم پيش از ميلاد )
کلده ( قرن هفتم تا ششم پيش از ميلاد )
مصر باستان
سازها و ابزارهاي موسيقي در مصر
سازهاي بادي مسي
سازهاي زهي
چين (قرن سوم تا دوم قبل از ميلاد)
نفوذ موسيقي ايران در چين
سازهاي چين :
سازهاي قرن يازدهم تا سوم قبل از ميلاد
سازهاي قرن سوم قبل از ميلاد تا قرن هفتم ميلادي
سازهاي قرن هفتم تا سيزدهم ميلادي
سازهاي قرن سيزدهم تا چهاردهم ميلادي  ( عصر مغولان )
هندوستان ( قرن چهرم تا قرن اول قبل از ميلاد )
موسيقي هند از نظر فرهنگي به دو سبک تقسيم شده است
سازهاي هنديان در عصر باستان
ب – سازهاي زهي يا " تاتا واديا " ( Tata Vadya )
ج – سازهاي ضربي يا " آواندهيا واديا " ( Avanadhya Vadya )
قوم يهود و فلسطين ( قرن دوم و سوم قبل از ميلاد )
سازهاي يهوديان
سازهائي که در رابطه با کيش يهود به کار مي رفته است عبارتند از :
سازهاي ديگري که مورد استفاده يهوديان بود
 گروه بندي و روند تکاملي تمدن
مقدمه اي بر تاريخ موسيقي جهان
مقدمه
دوره هاي انسان پيش از تاريخ
الف- پارينه سنگي 3000  تا   12000  سال ق.م
ب - دوره ميانه سنگي    12000  تا   7000  سال  ق.م
ج - دوره نو سنگي     7000   تا   4500  ق.م

قرون وسطا :
يک هزاره از تاريخ اروپا به عنوان قرون وسطا شناخته مي شود . اين دوران که از حدود 450 ميلادي با فروپاشي امپراتوري روم آغاز شد نظاره گر عصر " ظلمت " بود . ( تجزيه امپراتوري روم – اضمحلال روم غربي و قدرت گرفتن کليسا ) . اين دوران را مي توان تاريک ترين دوره تاريخ اروپا ناميد زيرا سلطه جهان بيني مذهبي در تمام شئون زندگي مادي و فرهنگي انسان غربي سايه افکنده بود . انگيزاسيون ( سازمان تفتيش عقايد کليساي کاتوليک قرون وسطا ) وظيفه اش جلوگيري از هرگونه رشد در علم و هرگونه بدعت بود . پس از شکنجه – مجازات و جادوگر ناميدن افراد مشکوک نوآوران و بدعت گزاران – آنها را وادار به اعتراف گناه مي کردند و زنده زنده مي سوزاندند و يا اعدام و مجازاتهائي از اين قبيل روا مي داشتند .  با اين همه  اواخر قرون وسطا حدود 1450 ميلادي دوره رشد فرهنگي بود . شهرها گسترش يافت و دانشگاه ها بنيان گرفت . در قرون وسطا ميان سه طبقه : اشراف دهقانان و روحانيون تمايزي شديد برقرار بود . اشراف در قلعه هائي مستحکم در حصار خندق ها پناه گرفته بودند . دهقانان که بيشتر جمعيت را تشکيل مي دادند با فقر و تنگدستي زندگي مي کردند . تمام اقشار جامعه نفوذ قدرتمند کليساي کاتوليک رم را حس مي کردند . کليسا همان گونه که نگرش و انديشه قرون وسطائي را در سيطره داشت – بر جريان زنده موسيقي نيز حاکم بود . برجسته ترين موسيقيدانان – کشيش هاي خدمتگزار کليسا بودند . پسر بچه ها در مدارس وابسته به کليسا تعليم موسيقي مي ديدند . زنان مجاز به آوازخواني در کليسا نبودند . در اين دوران پايمال شدن حقوق و شخصيت فردي انسان ها به اوج خود مي رسد و زمينه براي رشد و بروز استعداد ها کاملا محو مي گردد . با اين سيطره و حاکميت کليسا جاي شگفتي نيست که طي سده هائي متمادي از قرون وسطا فقط موسيقي مذهبي تصنيف شده است .  از آنجا که هنر بازتاب زندگي واقعي است تجلي اين خصيصه در موسيقي نمود پيدا مي کند . چنانکه موسيقي اين دوران پلي فونيک بوده ( چند صدائي ) و بر اساس آوازهاي  مونودي يا يک صدائي بنا گرديده است . خصيصه آن اجراي جندين ملودي آوازي مستقل و همزمان است که به تنهائي بي اهميت و قادر به خودنمائي نمي باشند و از ريتم و وزن مستقلي برخوردار نيستند و حتي کوچکترين اثري از هارموني در آنها ديده نمي شود . در اين صورت بايد گروهي و همزمان اجرا شوند . از مجموع اين ملودي ها اثر هنري زيبائي خلق مي شود.
معماري اين دوره به موسيقي پلي فوني بسيار نزديک است . ابتدا به سبک رمانسک انجام مي گرفت که از خصوصيات آن مي توان طاق هاي گرد پايه هاي قطور و ديواردار را نام برد و بعد ها سبک گوتيک جايگزين آن گرديد .
هنر در قرون وسطي به طور کلي به قهقرا کشيده شد ولي موسيقي در وضعيت ديگري قرار داشت . در شرائطي که کليه رشته هاي هنري به فراموشي سپرده شده و دچار خمودي و رخوت گشته بود موسيقي چون در خدمت کليسا و زير نفوذ آن بود راه کمال پيمود و به رشد خود ادامه داد .
در قرون وسطي موسيقي آوازي ( بدون ساز ) گسترش يافت و کليه متون مذهبي با آواز خوانده مي شد به طوريکه چندين خواننده با هم يک متن را مي خواندند و از مجموعه آنها آواي واحدي شنيده مي شد ( گرچه سازهائي متنوع براي همراهي موسيقي به کار گرفته مي شده اما بخش عمده موسيقي قرون وسطا آوازي بود گرچه فقط در برخي از دستنوشته هاي موسيقي اين دوران اشاره هائي مشخص به سازها شده اما نقاشي ها و توصيف هاي ادبي برجا مانده از اين دوران گواه آن است که ساز نيز به کار گرفته مي شده است . کليسا با نظر به نقش پيشين سازها در ايين هاي کفر آلود ( غير مسيحي ) به استفاده از ساز روي خوش نشان نمي داد . به هر تقدير از حدود 1100 ميلادي به بعد سازها به گونه اي فزاينده در کليسا به کار گرفته شدند . ارگ برجسته ترين سازها بود .ارگ در ابتدا سازي بسيار زمخت و خشن بود اما به تدريج به چنان ساز انعطاف پذيري تبديل شد که توانائي اجراي موسيق ظريف و پيچيده پلي فونيک را يافت ) . در اين دوره خوانندگي بيشتر از هنرهاي ديگر مورد توجه قرار گرفت از اين رو با افزايش تدريجي متون مذهبي به اين فکر افتادند که آن را اساس موسيقي مذهبي کليسا قرار دهند تا مورد استفاده نسلهاي آينده قرار گيرد به اين منظور در صدد حفظ و جمع آوري آن برآمدند . اولين کسي که به اين فکر افتاد  " پاپ گرگوري " ( اواخر قرن ششم ميلادي ) بود .
پاپ گرگوار کبير ( گرگوار اول 590 – 604 ميلادي )
بزرگترين پاپي است که تا کنون در عالم مسيحيت وجود داشته است . او از خانواده اشرافي و ثروتمند رم بود . بعد از اتمام تحصيلات در رشته حقوق مدتي در مقامات دولتي مشغول به کار شد و سپس به خدمت کليسا در آمد . او وجود خود را وقف خدمت به آيين مسيحيت نمود و ثروت و دارائي اش را به پيشرفت اين آيين اختصاص داد . کليسا هاي زيادي در سراسر ايتاليا دائر کرد و در يکي از بزرگترين آنها – در  ميلان – به عبادت پرداخت . در سال 590 ميلادي به سمت پاپ انتخاب شد . وي نخستين کسي است که به اين سمت ( اسقف اعظم رم ) نائل آمد و به پاپ گرگوار شهرت يافت .
مهمترين اقدام گرگوار  گردآوري سرودهاي مذهبي کليسا و تکميل آوازهاي مذهبي بود که به منظور درست خواندن آوازهاي کليسا عدم تغيير در آنها و فراموش نکردن آهنگ بين دو اجراي آواز به اين کار همت گماشت . هنوز مجموعه اين آهنگ ها در محراب سن پير موجود است که منشا موسيقي کليسا و به سرودهاي گرگوري معروف است . سرودهاي گرگوري معمولا داراي منشا انجيلي است و به شکل نثر همواره به زبان لاتين اجرا مي شود و سرچشمه مونوديک دارد .
آوازهاي گرگوري که قسمت اعظم ادبيات موسيقي مذهبي و رسمي دوران قرون وسطي را تشکيل مي دهد به اقتباس از نواهاي سرود يهوديان در عصر داوود و ساير نواهاي خاورميانه ساخته شده است .
طي بيش از 1000 سال – سرود گرگوريايي موسيقي رسمي کليساي کاتوليک رم بود . اين سرودها مجموعه ملودي هايي بودند که متون مقدس لاتين با آنها و بدون همراهي ساز خوانده مي شد . ( اين سرود ها بافتي مونوفونيک دارند . ) مقصود ملودي هاي گرگوريايي تشديد معنويت بخش هايي از آداب و ايين هاي مذهبي بود . اين ملودي ها فضايي مناسب نيايش ها و اعمال خاص مذهبي فراهم مي آوردند . آهنگسازان قرون وسطا – سده هاي پياپي آثار بديع خود را بر مبناي سرود گرگوريايي ساخته اند . ( از زمان تشکيل دومين شوراي واتيکان در سال هاي 1962 تا 1965 مراسم کليساي کاتوليک در هر کشور اغلب به زبان ملي آن کشور برگزار مي شود و به اين ترتيب امروزه سرود گرگوريايي ديگر متداول نيست . )
مدهاي کليسايي
بخشي از کيفيت آسماني سرود گرگوريايي از گام هاي نا متعارف به کار رفته در آن سرچشمه مي گيرد . اين گام ها " مد هاي کليسايي " ناميده مي شوند . اين مد ها مانند گام هاي ماژور و مينور از هفت صداي متفاوت و يک صداي هشتم که تکرار صداي اول در يک اکتاو بالاتر است تشکيل مي شود اما الگوي پرده ها و نيم پرده ها در آن متفاوت است . مد هاي کليسايي گام هاي اساسي موسيقي غرب در قرون وسطا و رنسانس بوده اند و در موسيقي مذهبي و نيز غير مذهبي به کار گرفته شده اند . بسياري از ملودي ها و آوازهاي عاميانه غربي نيز از الگوي مد هاي کليسايي پيروي مي کنند . يکي از نمونه هاي شکوهمند و شادمانه سرود گرگوريايي  " بخش آله لويا  از مس  مراسم عيد تجلي مسيح " است . واژه آله لويا به معني  " تو را مي ستايم اي خداوندگار "  است . در اين سرود نت هاي متعددي بر يک هجاي متن خوانده مي شوند . صداهاي پياپي و متعددي که بر هجا  ادا ميشوند بيانگر لذت و خلسه مذهبي و توصيف ناپذيري است .
اين مقوله ادامه دارد ......
فصل چهارم :
روم باستان
(نام روم را نبايد با رم يکي دانست . روم نام امپراتور بزرگ باستاني و رم نام شهري  " پايتخت روم " است که از عجايب دنياي باستان به شمار مي رود . هرآنچه به کشور باستاني مربوط مي شود " رومي " و آنچه به پايتخت آن است " رمي " ناميده مي شود . اکنون کشور ايتاليا بر بخش گوچکي از روم باستان جاي گرفته و پايتخت آن همان پايتخت باستان " رم " است . )
هنر روم باستان
با آغاز امپراتوري روم به مرور هنر اين کشور بر هنر يونان تفوق يافت و جا يگزين آن گرديد . هنر روم بر اساس امپراتوري متحد الشکل اين کشور اجاد گرديد و به امکانات نسبتا واحدي دست يافت و در عرصه وسيعي گسترش پيدا کرد . در سده هاي اول و دوم ميلادي – هنر هلني ( يوناني ) که از خصايص و ويزگي هاي سودا گرايانه اي برخوردار بود بر هنر امپراتوري روم برتري داشت . بر اساس هنر يونان – پيکر تراشي که يکي از هنرهاي برجسته و اصلي به شمار مي رفت ججايگزين نقاشي ( هنر رومي ) گرديد . به مرور زمان ويزگي هاي هنر رومي رو به افزوني نهاد و نسبت به هنر يوناني پيشي گرفت به طوري که در قرن سوم پيش از ميلاد – نمونه برداري و تقليد از آثار هنري يونان به پايان مي رسيد و هنر رومي بر هنر هلني که به بن بست رسيده بود و هنري اشرافي محسوب مي شد – تفوق حاصل کرد . اين هنر ( رومي ) با رشد و نمو و توسعه چشمگير به احراز مقام پيکر تراشي عصر کلاسيک يونان دست يافت . روم که از ابرقدرتهاي شگفت انگيز دنياي باستان بود بعد از مرگ امپراتور  " تئودوسيوس کبير " به دو کشور پهناور تقسيم شد ( 395 ميلادي ) : روم شرقي ( بيزانس ) و روم غربي ( ايتاليا ) .
اواخر دوران امپراتوري روم غربي به علت پايگاه طبقاتي سرداران از پايين ترين صفوف و جايگزيني آنها بر اشرافيت هنر ويزگيهاي کلاسيک خود را از دست داد و خصلت هاي مردمي و شهري به خود گرفت و هنر يونان را از ميان به در برد .
آثار هنري روم به علت اوضاع اقتصادي – اجتماعي و حاکميت سياسي – بر خلاف آثار هنري يونان که بنابر شرائط اقتصادي اجتماعي – يادبودي و فاقد حماسه و دراماتيک با خصلتها و ويزگيهاي تشريفاتي و انفرادي بود – شکلي حماسي – تاريخ نگاري و دراماتيک به خود گرفت .

موسيقي در روم باستان
بعد از يونان امپراتوري بزرگ روم آغاز گرديد که پنج قرن به طول انجاميد . حيات فرهنگي رومي ها در ابتدا تحت تاثير و نفوذ يونانيان بود و در همه زمينه ها از آنان بهره مي گرفت به خصوص موسيقي که از اهميت فراواني برخوردار بود . آنها تعليمات موسيقي را از يونانيات فرا گرفتند . ( حتي تعليم موسيق به عهده يونانيان بود ) به اين طريق موسيقي و سازهاي موسيقي يونان در روم رواج پيدا کرد و به دنبال آن موسيقيدانان رومي ( حرفه اي  ) به وجود آمدند . از کارهاي مهمي که توسط آنها صورت مي گرفت اجراي مراسم مذهبي و جشنهاي درباري بود . البته موسيقي بيشتر در ميهماني ها و جشن ها به کار مي رفت تا در مراسم مذهبي
قدمت موسيقي در روم به 3000 سال پيش از ميلاد مي رسد .
در اين کشور افراد فقير به نوازندگي و خوانندگي به طور سيار پرداختند و اولين خنياگران دوره گرد به وجود آمدند . به طوريکه با سفرکردن از شهري به شهر ديگر و با اجراي نمايشهاي خياباني – نوازندگي – خوانندگي و شعبده بازي موجب سرگرمي مردم مي شدند که بعدها با اقتباس از آنها اپرا شکل گرفت .