فهرست مطالب

عنوان  صفحه

پيش گفتار 

مقدمه 

بخش ‌اول: بررسي جامعه شناسي روستايي شهرستان اروميه

فصل اول: بررسي كليات جامعه شناسي روستاي امامزاده از توابع شهرستان 

اروميه در استان آذربايجان غربي با عنوان «روستاي امامزاده» 

فصل دوم:  ارتباط مسائل روستايي با مركز شهر 

كليات جمعيتي 

تركيب جمعيتي 

مهاجرت 

علل مهاجرت روستائيان استان به مراكز شهري 

علت مهاجرت روستائيان به شهرها

ميزان جمعيت باسواد 

زندگي روستايي در استان آذربايجان غربي 

ويژگيهاي روستاهاي استان 

شهرستان اروميه در يك نگاه كشاورزي و محدودة ‌آن 

محصولات عمده 

باغداري

بخش صنعت 

صنايع روستايي 

صنايع دستي 

راهها و حمل و نقل 

بخش دوم: كتاب شناختي

فصل اول: مشخصات كتاب شناختي و فهرست مطالب آن كتاب 

فصل دوم: بررسي و نتايج حاصله از كتاب فوق‌الذكر 

منابع و مأخذ

 

پيش‌گفتار 

در پي تهيه  نقشه‌هاي به مقياس 000/250: 1 كه 138 برگ آن در سيستم UT.M پهنه كشور را مي پوشاند،‌ شايسته بود فرهنگ جغرافيايي نويني كه هر جلد آن حاوي تفسير آباديهاي يكبرگ نقشه باشد تهيه و توزيع گردد فرهنگ جغرافيايي 10 جلدي گذشته اداره جغرافيايي ارتش (فرهنگ رزم‌‌آرا) در زمان خود فرهنگ جامعه و مناسبي بوده است ولي با گذشت زمان و دگرگونيهاي زيادي كه در شهرها و روستاهاي كشور پديد آمد ضرورت تدوين فرهنگ جغرافيايي جديدي را بيش از پيش آشكار ساخت. 

بدين منظور از ارديبهشت ماه سال 1353  هجري شمسي گروههاي پژوهشي و گردآوري اطلاعات جغرافيايي به روستاها اعزام گرديدند. 

در اين فرهنگ شرح همة‌ شهرها و آباديهاي كوچك و بزرگ و حتي مزارع بطور اختصار آورده شده است. مزارع غيرمسكوني در شرح روستايي كه به ن وابسته است نام برده شده است. 

نام و مشخصات رودها، دشتها و كوهها، و ديگر عوارض طبيعي كه روي نقشه‌ نشان داده شده‌اند در شرح آباديهايي كه به آنها نزديك هستند آورده شده و همچنين كوشش شده است كه بناهاي تاريخي و آثار باستاني و زيارتگاه‌هاي موجود در آباديها و يا پيرامون آنها نيز منظور گردد. 

براي گردآوري دانستنيهاي اين فرهنگ علاوه بر اطلاعات جمع‌آوري شده در محل،‌ آوري شده در محل، از تحقيقات پژوهشگران نيز استفاده شده است. 

 

مقدمه

موضوع جامعه‌شناسي روستايي:‌

جامعه‌شناسي روستايي يكي از رشته‌هاي جامعه‌شناسي است كه از لحاظ روش و موضوع با جامعه شناسي عمومي ارتباط نزديك دارد، بدين معني كه در جامعه شناسي روستايي نيز از روشهاي پهنانگر و از فنون رايج در رشته‌هاي جامعه شناسي نظير پرسشنامه و مصاحبه و نمونه‌گيري استفاده مي‌شود.

ويژگي اين رشته از جامعه شناسي آن است كه به بررسي شكل‌‌بنديهاي اجتماعي و فرهنگي مربوط به جوامع روستايي مي‌پردازد و بدين ترتيب زمينة كار آن شامل سيستمها و خرده سيستمهاي موجود در جامعه روستايي از قبيل انجمنها،‌ گروهها،‌ نهادها، ارزشها، هنجارها، قشرها و انواع پديده‌هاي اجتماعي است كه حيات جامعة روستايي را تشكيل مي‌دهد. به ديگر سخن، اگر علم جامعه‌شناسي روستايي را مي‌توان رشته‌اي از جامعه‌شناسي دانست كه بطور كلي پديده هاي جامعه روستايي را با روش علمي مورد بررسي قرار مي‌دهد. 

جامعه شناسي روستايي در بررسيهاي خود از رشته‌هاي متعدد علوم اجتماعي ياري مي‌گيرد كه مهمترين آنها عبارتند از جغرافياي انساني، جمعيت شناسي، اقتصاد،‌ تاريخ و آمار. هر يك از اين رشته‌ها بطور مستقيم يا غيرمستقيم با جامعه شناسي روستايي مرتبط است: بنابراين، جامعه شناس روستايي الزاماً بايد حداقل آشنايي لازم را با آنها داشته باشد . اين نكته را بايستي خاطر نشان ساخت كه از يك طرف،‌ تحقيق و ارزيابي اساس آگاهيهاي لازم براي توسعة‌روستايي محسوب مي‌شود و از طرف ديگر، دگرگونهاي جامعة‌ روستايي در قرن حاضر را بايد با تكنولوژي نيز در ارتباط قرار داد،‌ زيرا نتايج  و يا عواقب اجتماعي ورود فنون جديد در جامعة روستايي به منزلة پديده‌هاي جديد مي تواند مورد بررسي قرار گيرد و بر اساس آن تصميمات لازم اتخاذ شود. به عنوان مثال كاهش مهاجرتهاي فصلي در پي ورود ماشين و استفادة از آن در امر درو و بذر پاشي و بسته‌بندي و غيره و يا جذب گروههاي خوش نشين به وسيلة‌ صنايع تبديلي و توليدي درون منطقة‌ روستايي موجب كاهش بيكاري و در ضمن مانع مهاجرتهاي وسيع از روستا به شهر مي شود.

همچنين اين تحقيق با عنوان «جامعه شناسي روستاي امامزادة‌ اروميه» كه مربوط به درس جامعه شناسي روستايي رشتة‌ خدمات پرورشي مقطع كارداني تحت نظارت جناب آقاي استاد دكتر رستگار گردآوري و در دو بخش و چهار فصل تهيه گرديده كه اميد است پذيرا واقع گردد.

 

با تشكر 

 

مطالعات مونو گرافيك:‌

به منظور تكميل بررسيهاي اجتماعي – اقتصادي مناطق، در هر منطقه يك ده به عنوان نمونه انتخاب شده و كلية‌ جنبه‌هاي اجتماعي- اقتصادي و فرهنگي آن با روش «ژرفايي» مورد بررسي قرار گرفته است. بدين ترتيب از سال تأسيس اين مؤسسه تاكنون دهها جلد مونوگرافي روستايي منتشر شده است. 

 

 

بخش اول:

بررسي جامعه شناسي روستايي شهرستان اروميه

 

فصل اول:

بررسي كليات جامعه شناسي روستاي امامزاده از توابع شهرستان اروميه در استان آذربايجان غربي با عنوان «روستاي امامزاده»

 

 

روستاي امامزاده 

EMAMZADEH

اين ده از نظر تقسيمات كشوري كه مركز دهستان بكشلو چاي مي‌باشد به بخش مركزي وابسته بوده و تحت نظارت فرمانداري شهرستان اروميه فعاليت نموده و در استان آذربايجان غربي واقع است. 

در طول جغرافيايي َ12  ْ45 و عرض جغرافيايي َ32  ْ37 واقع بوده و ارتفاع متوسط آن 1291 متر است. 

در آب و هواي دشتي و معتدل نيمه خشك قرار دارد و فاصله ميان اين روستا با شهر اروميه كه مركز استان مي‌باشد 9 كيلومتر مي‌باشد كه در شرق شهرستان اروميه واقع است. 

رودخانه شهر چاي كه مشهورترين رودخانة ‌شهرستان اروميه مي‌ باشد و از داخل شهر اروميه عبور مي‌كند از 2 كيلومتري شمال غربي اين آبادي يعني روستاي امامزاده مي‌گذرد. 

درياچه اروميه نيز در 5 كيلومتري جنوب شرقي آبادي قرار گرفته است. 

جمعيت اين روستا 109 خانوار بوده كه به زبان تركي تكلم مي‌كنند و دين اهلي اين ديار هم اسلام و مذهب شان شيعه مي‌باشد. 

ساكنان اين روستا به كار و پيشه‌ هايي همچون كشاورزي،‌ باغداري،‌ دامداري، پرورش زنبور عسل و نيز كارگري مشغول هستند. 

كشت در اين منطقه بصورت آبي، آب كشاورزي،‌ و آشاميدني از چاه عميق،‌ چاه معمولي و چاه نيمه عميق (از طريق لوله كشي) انجام مي‌گيرد. 

فرآورده‌هايي كه از اين روستا توليد و بدست مي‌آيد انگور، سيب درختي، گوجه‌فرنگي، خيار،‌ تخمه آفتابگردان را شامل مي‌شود و محصولاتي كه توليد گرديده مازاد بر مصرف آن علاوه برمركز شهرستان به شهرها و استانهاي همجوار و حتي به خارج از كشور صادر مي‌شود

رستني‌هايي كه در اين منطقه نمايان است عبارتند از گياهان خاكشير و شيرين بيان كه كاربرد دارويي دارند و همچنين پوشش گياهي براي چراي دام نيز وجود دارد. 

از جانوران و پرندگان موجود در منطقة‌ روستا نيز مي‌توان روباه، خرگوش و كپك را نام برد. امكانات رفاهي و خدماتي اين روستا نيز عبارتند از: 

دبستان، مدرسه راهنمايي،‌‌ 21 باب مغازه ، نمايندگي كفش ملي،‌ حمام، غسلخانه، مسجد،‌ حسينيه، شركت تعاوني روستايي،‌ شعبه نفت، دفتر مخابراتي، شوراي اسلامي ده، مركز خدمات كشاورزي، دهداري،‌ پاسگاه انتظامي، پاسگاه مقاومت بسيج، كارگاه نجاري، كارگاه جوشكاري و درب و پنجره‌سازي و كارگاه بلوك‌زني سيماني.

همچنين اين روستا داراي برق و به سيستم شبكه برق سراسري متصل است و مركز بهداشتي و درماني نيز در اين ديار وجود داشته و خانة ‌بهداشت هم فعالي است.

از همه مهمتر كه لام بود در اول بحث قيد گردد اين است كه اين روستا زيارتگاه امامزاده محمد و ابراهيم مي‌باشد كه بخاطر بودن اين مكان متبركه بصورت زيارتگاه امامزاده، نام روستا نيز با عنوان روستاي امامزاده از آن اقتباس شده است. 

در روز پنجشنبه به تاريخ 1/2/1384 ضمن مصاحبه مشخص شد كه علاوه بر ساير و سايل نقليه 4 دستگاه اتوبوس سازمان اتوبوسراني كه هم اكنون توسط بخش خصوصي اداره مي شود جهت اياب و ذهاب اهالي روستا در نظر گرفته شده  كه در مدت يك ساعت رفت و برگشت ارتباط اهالي روستان را با مركز استان كه همان شهرستان اروميه مي‌باشد برقرار مي‌سازد كه كراية هر نفر مسافر نيز به مبالغ هفتصد ريال (هفتاد تومان)‌ تعيين گرديده است.

اهالي روستان در مواقع ضرر و زيان كه از طريق طبيعت و يا حوادث غيرمترقبه مثل سرمازدگي باغات و درختان و يا بعضي امكانات زراعي كه بايد در دسترس قرار گيرند تا محصولات خوبي داشته باشند از مسئولان مربوطه و دولتي گله مند بودند كه چرا رسيدگي نمي‌شود. 

همچنين در تاريخ 7/4/1385 طبق بررسي‌اي كه از ادارة‌ترويج و مشاركت مردمي وزارت جهاد كشاورزي در تهران انجام شد مسئول مربوطه اعلام نمودند كه در آن روستا نيز اصلاحات ارضي صورت گرفته اما براي چگونگي اصلاحات ارضي كه مشخص شود در كدام مرحله از مراحل اصلاحات، اصلاحات آن منطقه صورت گرفته است بايد از امور اراضي سازمان جهاد كشاورزي شهرستان اروميه اقدام شود. 

 

 

فصل دوم:

ارتباط مسائل روستايي با مركز شهر

 

 

كليات جمعيتي 

بر اساس سرشماري عمومي سال 1370 استان آذربايجان غربي بالغ بر 2.279224 نفر جمعيت داشته است. 47 درصد آن شهرنشين و 53 درصد روستانشين مي باشند. 

در همين سال شهرستان اروميه با 630.560 نفر جمعيت كه 56 درصد آن شهرنشين و مابقي روستانشين بوده اند بيشترين جمعيت استان را در خود جاي داده است بر اساس يافته‌هاي جمعيتي در همين سال «بطور مطلق» اكثريت جمعيت ساكن بوده و در مركز استان (اروميه) سكونت داشته اند. 

از عمدة‌ دلايل عمده افزايش جمعيت شهرنشين در اين مركز را مي‌توان عوامل اقتصادي، جذابيت و مهاجرت پذيري ذكر نمود. 

جدول شماره 2: تعداد جمعيت كل كشور،‌ استان، شهرستان به تفكيك ساكن در نقاط شهري و روستايي

 

شما هم می توانید در مورد این فایل نظر دهید.