دلايل انتخاب موضوع

1 – سرطان سينه دومين رتبه مرگ و مير را در ميان زنان در سنين باروري دارد‌. سرطان سينه يك بيماري وخيم و كشنده است كه در صورت عدم درمان مناسب مبتلايان را به كام مرگ خواهد كشيد‌. با توجه به اينكه تنها راه حفاظت اين نوع سرطان تشخيص سريع آن مي باشد، خودآزمايي سينه به عنوان اولين و آسان ترين و كم هزينه ترين روش تشخيص زودرس سرطان سينه خصوصاً در كشور ما است‌. لذا آگاهي زنان خصوصاً در سنين شيوع سرطان سينه ضروري به نظر مي رسد‌. 

2 – تحقيق در زمينه ميزان آگاهي و عملكرد دبيران زن در زمينه خودآزمايي سينه در حد محدودي انجام گرفته است‌. اميد است اين مطالعه سرآغازي باشد براي مطالعات بعدي كه توسط همكاران انجام مي گيرد‌. 

3 – جامعه مورد پژوهش در اولويت و نيز در دسترس هستند‌. 

4 – موضوع تحقيق مشكلي را طرح مي كند كه قابل حل مي باشد‌. 

5 – ميزان هزينه اين تحقيق در مقابل هزينه ها و مشكلات جسماني، رواني و مرگ و مير ناشي از عدم تشخيص به موقع اندك است‌. 

6 – با انجام اين بررسي در پي آن هستيم كه با دستيابي به ميزان آگاهي زنان در زمينة خودآزمايي سينه خلأهاي آموزشي را پيدا كرده با طرح راهكارهاي مناسب جهت بالا بردن سطح آگاهي زنان چراغي پيش روي آنان روشن كنيم‌. 

7 – نتايج بدست آمده از اين تحقيق در جامعة مورد نظر كاربردي است و مي تواند به عنوان مسائل بهداشتي در برنامه ريزيهاي بهداشتي در اولويت قرار گيرد‌. 

 

بيان مسأله 

سرطان ممكن است براي برخي معناي مرگ و براي برخي ديگر مفهوم فلج شدن را داشته باشد‌. افسانه هاي بيان كننده بيماريهاي بدخيم، اغلب باروري علاج ناپذيري بيماري متمركز بوده، ايجاد نوميدي و يأس مي كنند‌. علي رغم پيشرفتهاي مهمي كه در خصوص پيشگيري و درمان سرطان صورت گرفته و سبب شده ميزان بقاء 5 مساله تا تقريباً 50% افزايش يابد هنوز سرطان به عنوان دومين علت مرگ و مير در دنيا مطرح است‌. ( عزيزي صفحه 169 ) 

سرطان سينه شايعترين سرطان زنان در اكثر كشورهاي دنياست و در كشورهاي توسعه يافته حدود   كل سرطانهاي زنان را تشكيل مي دهد‌. 

ويكسون امريكايي در تأييد اين مطلب مي نويسد با وجود 000/570 مورد جديد سرطان سينه در سال در دنيا اين سرطان به عنوان شايعترين سرطان در زنان مطرح است و از علل مهم مرگ و مير زنان 45-40 ساله محصوب مي شود‌. (اكبري صفحة 5-3) 

طي 50 سال گذشته ميزان بروز سرطان سينه به حد چشمگيري افزايش يافته است‌. بر اساس تحقيقات مؤسسه سرطان شناسي نيويورك امريكا ميزان بروز سرطان سينه در گروههاي مختلف سني از اواسط دهة 1940 روبه افزايش است‌. در دهة 1970 احتمال بروز سرطان سينه در آمريكا به ميزان 1 نفر در هر 13 خانم بود‌. 

در سال 1980 اين ميزان به 1 نفر از هر 11 خانم و در سال 1992 به 1 نفر از هر 9 خانم افزايش يافت‌. و در حال حاضر ابتلا به سرطان سينه به 1 نفر از هر 8 خانم رسيده است‌. ( شوارتز صفحه 197 ) 

در ايران بدليل فراگير نبودن مراكز ثبت وقايع حياتي به خصوص سرطان در مورد ميزان بروز و شيوع سرطان سينه و ميزان مرگ و مير حاصل از آن اظهار نظر قطعي نمي توان كرد‌. در اكثر فعاليتهاي محدود و غيرمحدودي كه در مورد بررسي انواع ثبت شده سرطان طي چند دهة اخير در كشور به عمل آمده، سرطان سينه شايعترين سرطان در بين زنان ايراني مي باشد‌. بر طبق تحقيقات به عمل آمده ايران از نظر شيوع سرطان سينه حداقل جزء مناطق كم شيوع نبوده و داراي شيوع متوسط است‌. ميزان بروز اين بيماري در ايران در حال افزايش است‌. طبق آمار بدست آمده از انيستيتو سرطان، سرطان سينه در رديف دومين سرطان شايع در ايران است‌. در سال 1367 از ميان 1876 مورد بيمار مبتلا به سرطان 1339 مورد سرطان سينه تشخيص داده شده است يعني 7% از مجموع كل سرطانهاي موجود در ايران را سرطان سينه تشكيل مي داده است‌. (عابدزاده صفحه 15)‌

اثرات روحي، رواني و فيزيولوژيك ناشي از سرطان اهميت پيشگيري، تشخيص زودرس و درمان آن را هر چه بيشتر مشخص مي سازد‌. سرطان بالاترين استرس را نه تنها در بيماران بلكه در همسران آنها و ديگر اعضاء خانواده ايجاد مي كند‌. در مورد بيماران مبتلا به سرطان سينه بعد از برداشتن سينه، زنان بمدت يكسال فشار رواني و احساس شكست و نوميدي وافري را در زندگي خود تجربه مي كند‌.

روش مقابله با سرطان سينه همانا در بخش اول، مجموعه اقداماتي است كه منجر به كاهش عوارض خطر مي گردد و همچنين از برنامه هاي غربالگري و تشخيص زودرس است‌. ( Nevid صفحه 491 ) 

روشهاي غربالگري جهت تشخيص زودرس سرطان سينه شامل خودآزمايي سينه BSE، معاينه باليني توسط پزشك، CBE و ماموگرافي مي باشد‌. انجمن امريكا به منظور تشخيص زودرس سرطان معايناتي بدين شرح پيشنهاد مي كند: 

1 – خودآزمايي ماهيانه  سينه‌ها بوسيلة همة زنان بعد از 20 سالگي‌.

2 – انجام ماموگرافي در زنان در معرض خطر از 50 سالگي بطور سالانه و 2 بار معاينه باليني توسط پزشك‌. 

3 – در سنين 40-20 سالگي معاينه توسط پزشك هر 3 سال يكبار و انجام ماموگرافي پايه بين 40-30 سالگي‌. 

4 - در سنين 49-40 سالگي ماموگرافي و معاينه توسط پزشك 3-1 سال يكبار‌. (ايلخاني صفحة 9-3 ) 

تشخيص زودرس و درمان بيماريها عمده ترين مداخلات در مبارزه با بيماريها هستند هرچه زودتر بيماري شناسايي و درمان شود، از نظر پيش آگهي و پيشگيري از بروز موارد بيماري يا بروز ناتواني دراز مدت بهتر است‌. اگر چه تشخيص زودرس به اندازه پيشگيري اوليه مؤثر و اقتصادي نيست ولي مي تواند در كاهش ميزان ابتلا و مرگ و مير بعضي از بيماريها مانند سرطان سينه، فشار خون و سرطان گردن رحم نقش مهمي داشته باشد‌. زناني كه در زمان تشخيص سرطان سينه در مرحلة موضعي بوده اند، حداقل بقاء 50 ساله بعد از تشخيص داشته اند‌. (شجاعي صفحة 157)

از آنجايي كه 95% سرطانهاي سينه و 65% سرطانهاي ابتدايي سينه توسط خود زنان كشف مي شود، اقدام سريع براي معاينه سينه و تشخيص زودرس اين بيماري از اهميت زيادي برخوردار است‌. بايد همة زنان تشويق شوند تا سينه هاي خود را معاينه كنند‌. در بسياري از كشورها به احتمال زياد خود آزمايي سينه ها تنها روشي است كه مي توانند تا مدتها شمار زيادي از مردم را تحت پوشش قرار داد‌. خودآزمايي سينه يك روش بدون هزينه است كه زنان بايد براي تشخيص سرطان سينه انجام دهند‌. و در واقع مهمترين فوايد آن، ارزان بودن و اجراي ساده آن در فواصل معين در منزل مي‌باشد‌. (غضنفري صفحة 79 – 76) 

كليد اصلي موفقيت برنامه هاي غربالگري سرطان، افزايش آگاهي زنان هر جامعه و مشاركت فعال آنان در برنامه هاي بيماريابي است‌. براي ايجاد تغيير رفتار يا به عبارت ديگر اطمينان از ادامه رفتار ايجاد آگاهي و گرايش، امري مفيد و منطقي است‌. بسياري از زنان به علت عدم اطلاع از روش صحيح خودآزمايي سينه از اجراي منظم اين تكنيك سرباز مي زنند‌. كارمندان بهداشتي موظفند كه همراه با آموزش اين تكنيك موجود از صحت يا عدم صحت اجراي اين روش مطمئن شوند اين امر موجب تقويت يك عادت بهداشتي صحيح در جامعه مي گردد‌. ( اكبري صفحة 5 ) 

با توجه به مطالب فوق و تجربه پژوهشگران به عنوان اعضاء تيم بهداشتي، نتايج بيانگر اين مطلب است كه اغلب افراد حتي كساني كه در معرض خطر هستند خودآزمايي سينه و معاينات دوره اي را انجام نمي دهند‌. لذا بر‌ آن شديم تا ميزان آگاهي و عملكرد گروهي از زنان جامعه، يعني دبيران به عنوان زنان تحصيل كرده و زناني كه به دليل درگير بودن در مسائل آموزشي نقش كليدي و مؤثري در آموزش مسائل بهداشتي به دانش آموزان دختر كه محور زندگي آينده را مي سازند، برعهده دارند را بسنجيم.

از آنجا كه قدم اول در هر آموزشي، بررسي وضع موجود و برآورد سطح آگاهي جامعه مورد نظر مي باشد و در هر برنامه ريزي آموزشي ارائه آمار جديد و مستند، اساسي و لازمه كار مي باشد، اميد است با به كارگيري نتايج اين پژوهش در برنامه ريزيها و طرحهاي كشوري، گامي در جهت ارتقاء سطح سلامت و افزايش كارايي زنان برداشته شود‌. و از طرفي انجام اين تحقيق قبل از رسيدن به هر گونه نتيجه اي يك آموزش مقطعي است به اميد اينكه حس كنجكاوي زنان ( دبيران ) را نسبت به سلامت خود بيشتر جلب نمايد‌