فهرست

موقعيت روستاي خرانق:

حوزة ناقذ و نفوذ روستاي خرانق:

طرح هاي روستاي خرانق

دفع آبهاي سطحي در روستاي خرانق

تعداد و تنوع پوشش گياهي

وضعيت پوشش گياهي در معابر و واحدهاي مسكوني روستا

مقطع از عرصه استقرار روستا

برررسي وضعيت اقليمي روستا

درجه حرارت روستاي خرانق

بادهاي مطلوب و نامطلوب

بارندگي روستاي خرانق

كميت سفره آب زيرزميني

- منابع آب سطح الارضي

قنات:

آب انبارها:

چاه:

- مسجد و منارجنبان:

حسینیه خرانق :

مسجد سرچشمه :

حمام خرانق :

پل آبگذر :

بوکن ها :

مأخذ

 

 

موقعيت روستاي خرانق: 

روستاي خرانق كه در عرض جغرافيايي 48/ 20/32 و طول جغرافيايي 09/40/54 واقع شده است، از دهستان رباطات، بخش خرانق و شهرستان يزد مي باشد. و به فاصله 75 كيلومتري مركز شهرستان واقع شده است. اين روستا در كوير مركزي قرار گرفته و كليه عوامل اقليمي و جغرافيايي آن گونه مناطق را دارا مي باشد. راه منتهي به روستا آسفالته است و روستا در يك فضاي هموار گسترده شده است.

ارتفاع روستا از سطح تراز صفر 1760 متر مي باشد. از جنوب روستا يك رودخانه فصلي مي گذرد كه به سمت شرق امتداد مي يابد.

طرح هاي روستاي خرانق

حوزة ناقذ و نفوذ روستاي خرانق:

روستاي خرانق داراي ارزش هاي معمارانه و تاريخي بوده و حوزة ناقذ و نفوذ آن به شرح زير مي باشد:

1- روستاهاي هامانه، سنگرد، درند و مزرعه آقا از خدمات روستا استفاده مي كنند.

2-  تعدادي از روستاهاي مجاور تحت پوشش خانه بهداشت اين روستا هستند.

3- دانش آموزان دختر و پسر متوسط جهت ادامه تحصيل به شبانه روزي اردكان مراجعه مي كنند.

4- مردم روستا براي خريدهاي مهم و يا كارهاي اداري مهم تر به شهر يزد و يا اردكان مراجعه مي كنند.

5- معمولاً به دليل عدم وجود مراكز فرهنگي و هنري جوانان به مراكز شهرستانها مراجعه مي كنند.

6- معمولاً جوانان جهت كاريابي به شهر يزد و اردكان و گاهاً اصفهان و تهران مراجعه مي كنند.

طرح هاي روستاي خرانق

(1) بررسي وضيعيت توپوگرافي، شيب و دفع آبهاي سطحي

1-1- وضعيت توپوگرافي و شيب روستاي خرانق

روستاي خرانق در طول جغرافيايي 32 درجه و 20 دقيقه و عرض جغرافيايي  54 درجه و 40 دقيقه شمالي در كنار ارتفاعات و حوضه هاي آبريز وسيعي واقع شده است. و ارتفاع متوسط آن از سطح دريا حدود 1760 متر مي باشد.

روستاي خرانق از تيپ روستاهاي پايكوهي – كويري است و در كنار ارتفاعات و حوضه هاي آبريز وسيعي در شمال شرق استان واقع شده است. شيب عمومي روستا به تبع وضعيت قرار گيري آن در دامنة ارتفاعات از شمال به جنوب و در غالب موارد 3 يا 4  درصد است.

سرچشمه مسيل هاي روستا همان رشته كوه هاي مرتفع و مهم استان يزد مي باشند كه در شمال شرق استان واقع شده اند. اين ارتفاعات كه از شمال شهر يزد تا منطقه خرانق امتداد يافته است داراي قلل مرتفع هنزا (3158 متر) مي باشند.

1-2- دفع آبهاي سطحي در روستاي خرانق

همان طور كه در نقشه توپوگرافي منطقه خرانق مشاهده مي گردد، خرانق در كنار ارتفاعات و حوضه هاي آبريز وسيعي در سمت غرب و شمال غرب واقع شده است. و آبهاي ناشي از بارندگي به سمت شرق و جنوب شرق سرازير مي شوند. در حال حاضر در شمال و جنوب خرانق دو مسيل خشك وجود دارد كه آبهاي ناشي از بارندگي در آن تخليه مي گردد. مسيل جنوبي كه عريض است و در خط القعر واقع شده، در امتداد جنوب غربي به جنوب شرقي كشيده شده است و آب بارندگي و سيلاب حوضة جنوبي و جنوب غربي خرانق به اين مسيل ريخته و تخليه مي گردد. اما آب بارندگي حوضه شمال ابتدا در مسيل شمالي جريان مي يابد و سپس خرانق را دور زده و به مسيل جنوبي مي پيوندد. آبهاي سطحي ناشي از بارندگي در كوچه ها و خيابان هاي خرانق با توجه به شيب منطقه كه از شمال به جنوب مي باشد و با توجه به شيب حدود 3/0 در غالب موارد، به راحتي از كوچه هاي فرعي به كوچه هاي اصلي تخليه و از آنجا به خارج از خرانق در خط القعرها و از جمله مسيل جنوبي هدايت مي شود.

طرح بهسازي خرانق 

(2) بررسي وضعت پوشش گياهي روستا و محدوده:

2-1- تعداد و تنوع پوشش گياهي:

در نقشه تراكم پوشش گياهي استان (گياهان كويري) منطقه خرانق در تيپ مراتع درجه چهار و به صورت منطقه حفاظت شده شديد قرار دارد. انواع پوشش گياهي روستا شامل: درختان كاج، گز، طاق، انار و تعداد اندكي درختان پسته و انجير و نخل 

مي باشد.

طرح بهسازي خرانق

2-2- وضعيت پوشش گياهي در معابر و واحدهاي مسكوني روستا:

همان طور كه اشاره شد فقر گياه و درخت در منظر عمومي روستاي خرانق به ديده 

مي شود به نحوي كه به ندرت در معابر روستا گياه و درختي به چشم مي خورد. معابر درون بافت قديمي قلعه به علت محدوديت فضا، تنگ و باريك و در بعضي مسيرها مسقف هستند و به كل بافت درون قلعه عاري از درخت است. و تنها در معابر  عمومي گرداگرد بافت دورة ميانه روستا و بعضي معابر بخش توسعه يافته جديد روستاي خرانق، در كنار خيابان كشي هاي جديد، ندرتاً درختان گز و كاج و توت ديده مي شود. فقر منابع آبي و گرما و خشكي هوا از دلايل عمده فقر گياه در چشم انداز محيطي روستا مي باشد. تنها مي توان به باغات انار و كشتزارها و مزارع هويج، گندم، جو، پنبه و ... در اطراف قلعه اشاره نمود كه به علت كوتاه بودن و يا ريختن حصار باغها و شيب طبيعي معابر روستا در چشم انداز عموم قرار مي گيرند. در معابر عمومي درختان گز و كاج بيش از همه ديده مي شود.

بر خلاف معابر عمومي وجود درخت و گياه در درون حياط هاي بافت مسكوني خارج از قلعه، حتي اگر شده تنها يك درخت، از ارزش خاصي برخوردار است كه البته در حياط خانه ها بيش از همه درختان انار به چشم مي خورند.

چنانچه مقطعي غربي – شرقي از موقعيت روستا در منطقه ترسيم شود، ابتدا بخش فيزيكي بافت جديد و ميانه روستا، سپس نوار باريكي از باغات انار و پسته، پس از آن بافت متراكم قلعه و سپس باغات انار و در آخر مزارع و كشتزارهاي هويج، زردك، گندم، جو، پنبه و ... ديده مي شود.

 

مقطع از عرصه استقرار روستا:

(3) برررسي وضعيت اقليمي روستا

3-1 وضعيت اقليمي روستا

بر اساس ضريب خشكي دو مارتن خرانق با ضريب 68/4 جزء مناطق داراي آب و هواي خشك و بياباني محسوب مي گردد و از ديدگاه طبقه بندي كوين با توجه به درجه حرارت ساليانه (كمتر از 18) مي توان روستاي خرانق را به طور كلي جزء مناطق داراي آب و هواي سرد و خشك و با مشخصات خاص آب و هوايي زير دانست:

3-2- درجه حرارت

در روستاي خرانق، اختلاف درجه حرارت در شب و روز چندان زياد نيست ولي روستا داراي تابستان هاي گرم و زمستان هاي سرد مي باشد و حدود يك ماه در زمستان در روستا يخبندان وجود دارد. بر اساس آمار به دست آمده در ايستگاه هواشناسي خرانق در فاصله سالهاي 80 – 1375 ، ماه آذر، با متوسط دماي 31/7 درجه سانتي گراد و تير ماه با ميانگين دماي 81/ 27 سانتي گراد سرذترين و گرمترين ماه هاي سال به شمار مي روند. بر همين اساس متوسط دماي ساليانه در خرانق 1/ 16 سانتي گراد مي باشد.

 

 

3-3- بادهاي مطلوب و نامطلوب 

در خرانق باد بر دو نوع است:

(1)باد مفيد كه به باد خراسان معروف است و در فصل گرما از قسمت شمال شرقي به روستا مي وزد و به همين علت جهت تالارها در خانه هاي روستا به اين سمت ساخته شده ايت.

(2) باد مضر كه به باد قبله معروف است و از جنوب غربي مي وزد كه بادي گرم و توأم با گرد و غبار است.

3-4- بارندگي:

 به علت كويري بودن استان يزد، ريزش هاي جوي در سطح استان بسيار ناچيز است. بر اساس آمار بدست آمده در ايستگاه هواشناسي خرانق متوسط باران ساليانه در اين روستا 6/ 137 ميليمتر مي باشد و ماه هاي خرداد و شهريور با ميانگين بارندگي صفر ميليمتر و اسفند ماه با 8/ 28 ميلي متر، كمترين و بيشترين ميزان بارندگي ساليانه را دارا مي باشند. ميزان متوسط بارندگي ساليانه حدود 5/ 126 ميلي متر و زمان اصلي بارش از اواخر پاييز تا اوايل ارديبهشت مي باشد.

3-5- رطوبت

بر اساس آمار بدست آمده در ايستگاه هواشناسي خرانق، متوسط رطوبت نسبي ساليانه روستاي خرانق 41/ 40 درصد است و ماه هاي مهر و خرداد با 23 درصد رطوبت نسبي، خشك ترين و دي ماه با 5/ 68 درصد رطوبت نسبي، مرطوب ترين ماه سال مي باشد.

تذكر: قابل ذكر است كه اعداد بدست آمده از تحليل آمارهاي اقليمي موجود كه در طي 6 سال اخير جمع آوري شده است، بدست امده اند. محدوديت سالهاي مورد مطالعه ايستگاه هواشناسي خرانق از دقت اين اعداد مي كاهد.

4- وضعيت آبهاي سطح الارضي و تحت الارضي، منابع آب ( چشمه و قنات و ...)، مكانيزم آبياري و شبكه هاي آبرساني:

4-1- كميت سفره آب زيرزميني:

در رابط با كميت سفره آب زيرزميني خرانق نكات زير قابل ذكرند: روستاي خرانق در زير حوضة هريش، از لحاظ كيفيت و كميت بسيار فقير و نامطلوب مي باشد؛ زيرا سفره آب زيرزميني منطقه از رسوبات تشكيلات شمشك تغذيه مي گردد كه داراي غلظت اصلاح و شوري زيادي مي باشد.

4-2- منابع آب سطح الارضي:

 در منطقه خرانق تنها مسيل بزرگ با بستري عميق كه به شكل رودخانه به چشم مي خورد، رودخانة فصلي  دو كامي مي باشد كه از حوالي روستاي خرانق ( دامنه ارتفاعات) آغاز و به سمت دره انجير، به طول 5/22 كيلومتر در بستري خشك و آبرفتي جريان مي يابد.

به دليل فرسايش رودخانه اي در جنوب روستا تپه هاي رسي و نمكي با ديواره هاي عمودي برش داده شده اند كه به صورت حفره هايي به نام بوكن، مورداستفادة اهالي روستا واقع مي شوند.

4-3- منابع تأمين آب روستاي خرانق:

قنات:

منطقه خرانق كه سرزميني است كوچك در مجاورت كوير مركزي ايران، همواره با كمبود شديد آب براي انواع فعاليت هاي اقتصادي مواجه مي باشد.

اين كمبود كه ناشي از فقدان نزولات آسماني و تبخير شديد مي باشد اهالي را ملزم داشته كه توجه فراواني به استخراج و بهره گيري از منابع آب زيرزميني (سفره هاي آب زيرزميني)معطوف بدارند. در گذشته به اين علت كه امكانات حفر چاه هاي عميق به صورت نوين وجود نداشته است،تنها راه هدايت آبهاي زيرزميني به سطح زمين، احداث قنوات بوده است، كه اين روش استحصال آب در روستاي خرانق هم به چشم 

مي خورد. وجود دو رشته ارتفاعات خرانق و هامانه در سطح منطقه سبب تغذيه سفره آب زيرزميني و بالطبع آبدهي زياد رشته قنوات موجود منتهي به روستا مي گردد.

آب انبارها:

با توجه به ويژگي هاي اقليمي روستا و عدم وجود رودخانه دائمي، لذا اصلي ترين منابع آب، علاوه بر قنوات، آب انبارها مي باشند.

منابع تأمين آب انبارهاي روستاي خرانق قنوات و آب باران مي باشند در گونة اول: با هدايت يك رشته فرعي از آ ب قنات به منظور استفاده عمومي درسطح محلات روستا به اين منظور دست مي يافتند و در حالت دوم محل استقرار آب انبار را به نهوي انتخاب مي نمودند كه آب باران جاري شده دردشت هاي خشك به طرف مخزن آب انبار هدايت شده، در آن ذخيره شود. اين آب پس از ته نشين شدن املاح موجود در آن، مورد استفاده شرب قرار مي گرفته است. 

چاه: 

امروزه به دليل برخورداري از تكنولوژي نوين وافزايش جمعيت ضرورت حفر چاه هاي عميق و استحصال آب از اين منابع و انتقال به مخازن موجود در سطح روستا پديد آمده است به نحوي كه امروز در سطح روستا از چاه هاي عميق بهره برداري مي شود.

4-4 شبكه آبر ساني (مشروب ) روستاي خرانق :

وضعيت سيستم آبرساني (مشروب ) روستا در سال هاي گذشته وضعيت مطلوبي يافته ولي در مواقع آبي در فصل گرم، اين آب جيره بندي مي شود، در سال هاي گذشته خرانق به دليل شوري آب هاي زير زميني در منطقه فاقد آب شيرين مصرفي بوده و اهالي روستا آب مشروب خود را از دو اب انبار نو و كهنه (آب انبار كهنه در بافت قديم روستا و آب انبار نودر بخش جديد روستا، پشت ساختمان مخابرات واقع هستند) تأمين مي كردند.

منابع آبي دو آب انبار مذكور به تر تيب توسط استخر15×45 احداث شده وانتقال آب از اردكان توسط تانكر تأمين مي شود.

طبق اظهارات اهالي محل، بعدها بين آب انبار نو وآب انبار كهنه نيز كانال كشي شده تا آب از طريق اين كانال از آب انيار نو به آب انبار كهنه انتقال يابد.

(5) مطالعات هيدرولوژي (ويژگي هاي حوضه آبگير، شدت بارندگي و ...) به منظور تأمين دبي (شدت جريان) روان آبها:

(6) شناخت مراكز تفرجگاهي و جاذبه هاي گردشگري موجود و 

پتانسيل هاي تفريحي در روستا و منطقه

شما هم می توانید در مورد این فایل نظر دهید.