فهرست

ژئوفيزيك:

1-1- ژئوفيزيك در صنعت نفت

1-2- ژئوفيزيك در اكتشاف معدن

1-2- روابط بين كاوش ژئوفيزيكي وعلوم پايه

1-4- روشهاي كاوش ژئوفيزيكي

روش انعكاس امواج لرزه اي

روش انكسار امواج لرزه اي

روش گراني سنجي

روش مغناطيسي

روشهاي الكتريكي

كاوش به روش راديوالكتيويته:

نمودار گيري چاهي:

1-5- كتابها و نوشته هاي مربوط به ژئوفيزيك

عملي

1-6- تاريخچه مختصر روشهاي ژئوفيزيكي:

كاربرد اوليه ژئوفيزيك در اكتشاف كاني:

گسترش اخير تكنيكهاي كاني:

ژئوفيزيك در جستجوي نفت:

نمودارگيري ژئوفيزيكي:

آمار: 

ژئوفيزيك: 

كاوش ژئوفيزيكي فن جستجوي ذخائر پنهان شده ئيدروكربورها ( نفت و گاز ) يا كانيهاي سودمند به كمك اندازه گيريهاي فيزيكي از سطح زمين است. معمولاً اين اندازه 

گيريها اطلاعاتي از خواص فيزيكي ماده داخل زمين به دست مي دهد كه چون بطور مناسب مناسب تعبير و تفسير شوند، مي توانند در تعيين محل ذخاير كانيها كه ارزش اقتصادي دارند، مورد استفاده قرار گيرند. 

براي اينكه اطلاعات جمع آوري شده از اندازه گيريهاي ژئوفيزيكي مفيد و موثر واقع شوند بايد با اصلاح و زبان زمين شناسي بيان گردند، به عبارت ديگر بايد از آنها تصويري ساخته شود كه زمين شناسي مي سازد. اعتبار تصويري كه بدين نحو به دست مي آيد، در حالي كه براي بعضي از روشهاي ژئوفيزيكي مهمتر و ارزنده تر از ساير آنهاست، تابع كيفيت اطلاعات و مهعارت ابزار شده در تعبير و تفسير مي باشد. از زمانيكه ژئوفيزيك براي اولين بار در اكتشافات به كار برده شد، دستگاه هاي اندازه گيري و تكنيك ها و روشهاي تعبير و تفسير اطلاعات نيز پيوسته در حال تكامل بوده و بهتر شده اند. اين بهبود ها را در حقيقت بايد بهره كامل تكنولوژي در حال رشد سريع دانشت. با اينهمه ميزان كشفياتي كه به ژئوفيزيك نسبت داده مي شود، در طي چند دهه گذشته ثابت مانده و از سالهاي اول دهه 1950 روبه كاهش گذارده است. روشهاي ژئوفيزيكي موثرتر شده اند اما شايستگيهاي روز افزون آنها با افزايش مشكل پيدا كردن نفت و كانيهاي جديد كاملاً همگام نبوده اند. زيرا منابع سهل التشخيص در هر زمان به طور تصاعدي و مداوم پيدا و بهره برداري شده اند. ژئوفيزيكدانها در حال حاضر با مسئله ياس آور و در عين حال محركي مانند تند تند دويدن و دست آخر در جاي اوليه خود باقي ماندن، مواجهند. از پايان جنگ جهاني دوم گسترش حائز اهميتي در تحقيقات ژئوفيزيكي و توسعه در جهت بهبود تكنيك ها بمنظور نگهداري نفت كانيهاي مورد نياز جهان بوجود آمده است. 

1-1- ژئوفيزيك در صنعت نفت

بطوريكه در حوالي سال 1930 فقط تعداد كمي از اين گنبدها كشف نشده باقي مانده بود. هيچ آماري در خصوص مقدار نفت استخراج شده بوسيله ژئوفيزيك كه عنوان نتيجه اين عمليات را داشته باشد، در دست نيست. در يك ربع قرن از 1930 تا 1950 در نتيجه عمليات ژئوفيزيكي 5 ر22 بيليون بشكه نفت و 134 بيليون فوت مكعب گاز طبيعي تنها در آمريكا بدست آمده است. اين مقدار   الي   تمام ئيدروكربورهاي كشف شده در آنجا را در اين مدت نشان مي دهد. 

در سال 1937 كه آمار براي اولين بار بوجود آمد يك چاه از هر شش چاه آزمايشي تعيين محل شده بوسيله ژئوفيزيك به مرحله بهره برداري تجارتي رسيده است. اين براي ژئوفيزيك جلوه اي كم ارزش بنظر مي رسيد، تا اينكه محرز ساختند كه تنها يك چاره از بيست چاه تعيين محل شده بدون هيچ وسيله و كمك فني ارزش تجارتي داشته است. 

در چاه هائي كه به روش زمين شناسي تعيين محل شده اند نه به روش ژئوفيزيكي، نسبت موفقيت بطور متوسط يك برده بوده است. در ارزيابي اين ارقام بايد در نظر داشت كه در بعضي نواحي زمين شناسي به تنهائي موثرتر و اقتصادي تر از ژئوفيزيك مي باشد. در صورتي كه عكس اين در نايحيه ديگر صاق بوده استو با وجود اين، دو طريقه مذكور را نبايد رقيب هم در نظر گرفت بلكه بايد مكمل يكديگر دانست. 

در حاليكه در پيش بينيهاي آزمايشي ژئوفيزيكي نسبت حوزه هاي كشف شده جديد نفت به چاه هاي خشك شده واقعاً ثابت مانده، تعداد متوسط مخازن زيرزميني نفت در آمريكا از سال 1938 دائماً روبه كاهش بوده است. در اينجا مخازن نفتي بزرگ و وسيع كه كشف آنها با روش ژئوفيزيكي آسان بوده غالباً كشف و بهره برداري شده است بطوريكه صنعت نفت بعلت كميابتر شدن نمونه هاي خوب و بهتر خواستار حفاري در نواحي با چشم اندازي محقر شده است. از اين قرار گروه هاي ژئوفيزيكي بيشتري براي به دست آوردن همان اندازه بشكه نفت مورد نياز است. بنابراين هزينه اكتشاف هر بشكه بالا مي رود. بسياري از شركتهاي نفتي با گسترش عمليات اكتشافي خود در خارج از آمريكا و كانادا، اين مسئله را، با بكار بردن روش هاي ژئوفيزيكي در نواحي كه قبلاً اين روشها در آن نقاط بكار برده نشده بود، حل كرده اند. عده ديگر عمليات خود را در سواحل دريا متمركز ساخته اند، بخصوص در سواحل خليج مكزيك كه در آنجا ژئوفيزيك درباره چند درصد حوزه هاي جديد نفتي آزمايشي ( يك دره ر2 تا 1956 ) و همچنيني در اندازه مخازن كشف شده بطور قابل ملاحظه اي موفقيت داشته است. اما عمليات در كشورهاي خارجي كاملاً گران و پر خرج و غالباً متضمن مخاطرات سياسي است و استخراج از دريا مستلزم هزينه زيادي است. از اين قرار بنظر مي رسد كه متوقف شدن عمليات ژئوفيزيكي براي اكتشاف نفت در نواحي بري آمريكا و كانادا در آينده نزديك خطر ناچيزي است. 

1-2- ژئوفيزيك در اكتشاف معدن 

قسمت به مراتب اعظم فعاليت در زمينه كاوشهاي فيزيكي مختص تحقيق در باره نفت و گاز بوده است. تنها كسر كوچكي از اين كوششها به تحقيق درباره كانيهاي جامد مصورف گرديده است. با وجود اين روشهاي ژئوفيزيكي براي جستجوي سنگهاي كاني در چندين قرن پيش قبل از اينكه صنعت نفت وجود داشته باشد، بكار مي رفتند. 

اندازه گيري مغناطيسي براي پيدا كردن ذخاير سنگ آهن به عقيده هايلند و رابرت فوكس (4) در سال 1940 انجام گرديده اند. اين دو نفر كساني بودند كه پلاريزاسيون الكتريكي خود به خود سنگها را كشف كرده در اوايل 1815 پيشنهاد نمودند كه اين پديده براي پيدا كردن و مشخص ساختن بعضي از انواع سنگهاي كاني بكار برده شود. 

گر چه توسعه كلي كار ژئوفيزيكي در صنعت كاني در مقايسه با آن مقداري كه در صنعت نفت وجود داشته كوچك و ناچيز به نظر مي رسد، با وجود اين اندازه گيريهاي ژئوفيزيكي به بعضي كشفهاي اعجاب انگيز ذخاير سنگهاي معدني منتج شده است. در سالهاي اخير دستگاه هاي اندازه گيري مغناطيسي و الكترومغناطيسي و دستگاه هاي آشكار كننده راديواكتيويته براي اندازه گيريهاي هوايي تطبيق داده شده اند كه سرعت زياد و راندمان بيشتر عرضه ميدارند. 

دلايل زيادي موجود است كه چرا ژئوفيزيك در عمليات كاوشهاي كاني كمتر از كاوشهاي نفت و گاز متداول بوده است. در وهله اول، خواص فيزيكي غالب اجسام تشكيل دهنده سنگهاي كاني، فرق نمايان و چشم گيري با خواص مربوط به سنگهاي معمولي محيط بر آنها  ندارد. بنابراين، ذخائر كاني زيادي هستند كه اساساً به عنوان هدفهاي ژئوفيزيكي اميد بخش نيستند. بعلاوه شركتهاي معدن معمولاً كوچكتر از شركتهاي نفت هستند و عده اي از آنها هم استطاعت آن را ندارند كه وسائل كارهاي ژئوفيزيكي را فراهم آورند ولو اينكه اغلب روشهاي بكار برده شده در اكتشاف معدن ارزانتر از تكنيك هاي بكار رفته در اكتشاف نفت باشد. به همين دلايل، صنعت كاني در وضعي نبوده است كه تحقيق و توسعه را در مقياسي كه براي ژئوفيزيك لازم بوده  حمايت نايد تا به عنوان يك ابزار موثر براي اكتشاف كاني ها به توانائي كافي برسد.

1-2- روابط بين كاوش ژئوفيزيكي وعلوم پايه

كاوش ژئوفيزيكي كه يكي از جديدترين شاخه هاي علم علمي است. در حقيقت يك رشته باريك فرعي منشعب از چند رشته اصلي مربوط به هم از قبيل فيزيك و شيمي و رياضيات است. تكنيك هاي مختلف كاوش ژئوفيزيكي بر اساس چكيده اصول اساسي فيزيك پايه گذاري شده اند مانند قوانين جاذبه زمين، كشش مغناطيسي و قوانين حاكم ب انعكاس و انكسار نور ( كه در اكتشاف بروش لرزه اي مورد استفاده هستند) و همچنين تئوري مربوط به اصول الكتريسيته و الكترومانتيك. هر چند اين اصول كاملآً ساده اند ولي عموماً بكار بردن آنها در مطالعه جنس سنگها كه بندرت همگن بوده و غالباً خواص فيزيكي پيچيده نيز دارند، مشكل مي باشد. تقريباً كليه روش هاي عمده كاوش ژئوفيزيكي از تكنيك هايي اقتباس شده اند كه اساساً در مطالعات كم و بيش دانشگاهي چگونگي ساختمان زمين در مقياس وسيع بكار برده شده اند. كاوش به روش جاذبه، پس از اينكه اندازه گيريهاي آونگي از تغييرات شتاب ثقل موجود در بين پايگاه هاي مختلف گراتي سنجي در عرض مدت چند دهه براي تعيين شكل دقيق زمين انجام گرديده، توسعه يافته است. روش انسكار امواج لرزه اي در كاوش ژئوفيزيكي از اصولي استفاده گرديده، توسعه يافته است. روش انكسار امواج لرزه اي در كاوش ژئوفيزيكي از صاولي استفاده مي كند كه در اواخر قرن حاضر بوسيله زلزله شتابها پيدا شده و براي از هم جدا ساختن قسمتهاي مختلف ساختمان داخل زمين توسعه داده شده است. 

شما هم می توانید در مورد این فایل نظر دهید.