فهرست

چكيده :

واژگان كليدي

مقدمه

اهميت وضرورت تحقيق

پيشينه تحقيق

وضعيت محدوده مورد مطالعه

مشخصات آب و هوايي شهر يزد  

جغرافياي شهري محدوده شهر يزد  

اصول اساسي تبيين اسكان غير رسمي شهر يزد  

علل حاشيه نشيني درشهر يزد

اسكان غير رسمي در جهان

اسكان غير رسمي در ايرن

نتيجه گيري 

چكيده :

اين پژوهش به بررسي وتحليل عوامل مؤثر درپيدايش وگسترش اسكان غير رسمي درشهر يزد مي پردازد. يا اين هدف كه ضمن تبيين شاخص هاي اسكان غير رسمي در اين شهر ازلحاظ اقتصادي ، اجتماعي وكالبدي به مقايسه تطبيقي اسكان غير رسمي شهر يزد با اسكان غيررسمي جهان و ايران پرداخته است.

روش تحقيق توصيفي –تحليلي است،جامعه آماري محله حسن آباد شهر يزد مي باشد. براي گردآوري اطلاعات موردنياز از روش كتابخانه اي ،ابزار پرسشنامه ،مصاحبه ومشاهده بهره گرفته شده است . نوع نمونه گيري دراين تحقيق تصادفي بوده است براي تجزيه وتحليل وپردازش داده ها ازنرم افزارSpss Excel,  استفاده شده است

عوامل موثر در پيدايش وگسترش اسكان غير رسمي درشهر يزد ( محله حسن آباد ) مهاجرت، بي كاري ،كمبود درآمد، ارزاني زمين ومسكن و.... بوده است. كه اولين عامل حاشيه‌نشيني در يزد اقتصاد و بعد از آن دلايل فرهنگي واجتماعي است تعداد افراد وخصوصيات آنها در حاشيه ها متفاوت است.

اسكان غير رسمي كه با عناوين ديگري همچون حاشيه نشيني ،زاغه نشيني،‌كپرنشيني و.... نيز مترادف گرديده است. از پيامدهاي نامطلوب شهرنشيني در جهان معاصر بويژه نتيجه صنعتي شدن  شتابان  و نابرابري هاي منطقه اي است كه عدم توازن ونابرابري سطح زندگي در روستا وشهر خودباعث حاشيه نشيني مي شود مهاجرت روستائيان به شهرها پس ازمدتي شهرها رااشباع ميكندسازمانها ومسئولين كنترل كننده شهري از پذيرايي آنها ‌مي مانند تعدادي از روستائيان خود رابا محيط وفق نداده وجذب حاشيه ها مي شوند.

واژگان كليدي : اسكان غير رسمي- حاشيه نشيني – توانمندسازي – ساماندهي 

 

مقدمه:

 در تحقيقات انجام شده به حقيقتي ملموس ومنطقي اشاره مي كنند.:

زماني كه روستائيان بي زمين از انزوا مي گريزند وبه حاشيه شهرها روي مي آورند. درواقع به نوعي انتخاب دست مي زنند.آنان فالاكتي را رها مي كنند وفلاكتي ديگر بر مي انگيزند. به نظر آنها شهر افق امكانات وآزادي است، حركت اينان تحت تأثير دوعامل گريزاننده در موطن و جذب كننده در شهرهاي كلان مي باشد. 

همه تعاريف بيان شده با همه روشنگري هاي نهفته درآن هنوز از حقيقت پديده حاشيه نشيني به دور است. زيرا كه حاشيه نشيني پديده اي پيچيده، ناهمگون وگسترده واز آن دسته حقايق اجتماعي است كه هرچند يك پديده اما خود دردرون خويش داراي ابعاد گوناگوني است. بنابراين براي شناخت آن بايد هم از بعد فضايي به آن پرداخت وهم هرمحدوده حاشيه نشين را با خودش بررسي وتبيين كرد تا بتوان راه حل مناسب ارائه كرد كه به طور اصولي با انواع ديگر طرح هاي سامان بخشي براي حاشيه نشينان متفاوت است.

حاشيه نشيني را مي توان يك نوع محروميت خواند.آنچه كه محروميت ها را به وجود مي آورد و موجب توسعه روز افزون آن مي شود فراموش كردن اقشار ضعيف در برنامه ها، برنامه ريزي هاوضعف مديريت در تشخيص درست، به هنگام وارائه ي راه حل مناسب وسود بخش براي آحاد جامعه مي باشد، اين پديده يك مسأله اي اجتماعي است و براي درك آن بايد ديدگاهي جامع نگر داشت.

از آنجا كه غفلت برنامه درپرداختن به بخشي از جمعيت كشور موجب منتفي شدن نيازمردمان به سرپناه نمي شود.بنابراين حاشيه نشينان حذف يا فراموش شده نياز به مسكن وسرپناه خود را درچارچوب ها غير رسمي تدارك مي بينند كه آسيب هاي محيطي نيز از پيامدهاي آن خواهد بود .رشد بي رويه و بدون برنامه واحدهاي مسكوني، نواحي گسترش يافته را شديداً دچارمعضلات عديده نهادهاي تمدني، رفاه اجتماعي، خدمات شهري وعمومي مي كند.آموزش وپرورش،بهداشت،درمان رواني وجسماني،آب آشاميدني بهداشتي، برق، گاز، تلفن، ساماندهي بافت شهري، سيستم فاضلاب، زيبا سازي محيط شهري، كوچه، خيابان،پياده روها، بوستانها و بخصوص درمناطق سكونت محرومان روز به روز پيچيده تر و سخت تر مي شود.

وجود نابرابري هاي حاد وعديده در جوامع كه بارزترين نماد آن نابرابري هاي اقتصادي واجتماعي است كه با تفاوت هايي نيز درشناخت امكانات بالقوه جامعه، برخورداري ازفرآيند دريافت علم، حرفه وفن ،حق انتخاب شغل، سطح ونحوه زندگي دلخواه ، بهره مندي از مواهب خدادادي طبيعي وثروت هاي ملي، حضور درحوزه هاي سياسي .اجتماعي، چتر حمايت هاي قانوني، مدني و شهروندي و وسايلي از اين دست درافراد اين قشر از جامعه منجر به بهبود كيفيت زندگي آنان مي شود قابل ارائه تبيين و تعطيل است.

 

 الف ) بيان موضوع وتشريح آن 

وضعيت عمومي زندگي شهري دركشورهاي رو به توسعه اوضاع نگران كننده اي را طي دهه هاي گذشته بوجود آورده است مسائلي چون افزايش شتابان جمعيت، رشد فقر،كاهش شاخص هاي كيفيت زندگي، ازدياد بيكاري، رشد سكونتگاه هاي غير رسمي و آلودگيهاي زيست محيطي شهرهاي اين كشورها را با بحرانهاي متعددي روبه‌رو ساخته است.اسكان غيررسمي به واقع يكي از بارزترين چهره هاي فقر شهر دربيشتر شهرهاي مهاجرپذير كشور ماست كه به عناويني هم چون حاشيه نشيني، سكونتگاههاي خودرو،مسكن هاي نابهنجارواجتماعات آلونكي ومانند اينها نيز شناخته مي شوند بطور كلي حاشيه نشيني وزاغه نشيني دركشور ما  از حدود  سال 1320 شروع شده و تا سال1350 به شدت رشد كرده  است به طوري كه تعداد حاشيه نشينان در7 شهر اهواز، بندرعباس،بوشهر،شيراز ،كرمان،كرمانشاه و همدان درسال 1350 نسبت به سال 1320 بيش از 11 برابر شده است.وقوع انقلاب اسلامي وجنگ تحميلي نقش مهمي درافزايش جمعيت شهرها وتوسعه شهرنشيني داشته است به طوري كلي اسكان غيررسمي درايران به دلايل نهادي با كاستي هاي برنامه ريزي شهري وناكارآمدي بازار رسمي  زمين ومسكن رخ داده است پيدايش و گسترش محلات حاشيه اي واسكان غير رسمي از مهمترين چالشهاي توسعه پايدار شهر يزد به شمارمي رود.

 

ب)اهميت وضرورت تحقيق:

جريان وتوسعه شهري درايران طي 20 سال گذشته باعث گرديد كه جمعيت شهرنشين بالغ بر دو برابرگردد و پيش بيني ها حكايت از ادامه سريع اين رشد را دارند درحال حا ضر سرعت توسعه شهري ازظرفيت وتوانايي دولت وشهرداريها درگسترش زير ساخت ها وارائه خدمات وايجاد اشتغال پيشي گرفته است درنتيجه پديده اسكان غير رسمي به سرعت و به صورت بي قاعده گسترش يافته است تراكم جمعيت درمناطق حاشيه نشين به طور متوسط حدود200 نفر درهكتاراست كه نسبت  به متوسط تراكم شهري در28 شهر كشور 5 برابر شده است با توجه به مسائل خدمات شهري مي توان ادعا كرد كه مسكن نابهنجار يكي از مهمترين مسائل برنامه ريزي شهري جهان  سوم را تشكيل مي دهد مسكن نابهنجار منعكس كننده رشد غير منطقي شهري خاصه به صورت تك قطبي درجهان سوم است ساماندهي اسكان غير رسمي،عدالت  توزيعي درفضا رامحقق مي كندكه خود تامين كننده عدالت اجتماعي ، حقوق شهروندي وجوهر برنامه ريزي شهري و مسكن ومبناي ضروري ايجاد جامعه مدني وتوسعه پايدار است. ضرورت پرداختن به مسائل بحراني سكونتگاههاي غير رسمي شهر يزد، آشنايي مقامات دولتي با الگوي توانمند سازي وسازماندهي اين گونه بافت ها وبهبود نگرش مديران شهري درنهايت رسيدن به توسعه پايدار وعدالت اجتماعي درشهر مي‌باشد.

ج) پيشينه تحقيق:

حاشيه نشيني درجهان از سابقه طولاني برخوردار است،آبرامز مراحل ايجاد سكونتگاه‌هاي غيرقانوني را يروزي مناطق شهري براي ايجاد سرپناه ومسكن قلمداد مي كند و آنرا بوسيله قانون اجبار واجبار قانوني تعريف مي كندتورنر در مورد چنين سكونتگاه هايي نظر مثبت دارد و آن رابه عنوان راه حل موفقيت آميز براي مشكلات مسكن مناطق شهري دركشورهاي درحال توسعه مي داند منابع و تحقيقات داخلي درزمينه اسكان غير رسمي بيشتر به رساله هاي دانشجويان دانشگاه ها و مقالات منتشر شده درمجلات پژوهشي اختصاص دارد ازرساله هايي كه ميتوان نام برد: 

1- كمانرودي كجوري درخصوص دستيابي به فضاهاي شهري درخود و راه حل مناسب جهت اصلاح ورسميت بخشيدن به وجوهكالبدي وحقوقي اجتماعات اسكان غير رسمي منطقه6 تهران كوشيده است تاضمن شناسايي مشكلات ومحدوديت ها وقابليت ها گزينه مناسب را جهت كمك به تصميم گيري آگاهانه مديران ارائه كند. 

2- باوي بابررسي اسكان غير رسمي درجهان وايران به بررسي شكل گيري اسكان غير رسمي درمحله ملاشيه ،اهواز مي پردازد وراهكارهاي مناسب جهت ساماندهي اين محله ارائه مي دهد.

3- كعب عمير پيدايش محلات حاشيه اي رامهمتر معضل شهر اهواز مي داند وبه بررسي چگونگي پيدايش و ويژگيهاي ساكنين ومشكلات محله غير رسمي كارون مي‌پردازد.

4- تورنرد 1969 درمورد چنين سكونتگاه ها يي نظر مثبت دارد و آن را به عنوان راه حل بسيار موفقيت آميز براي مشكلات مسكن شهري كشورهاي درحال توسعه مي‌داند.  

 

د)‌ وضعيت محدوده مورد مطالعه :

دراستان يزد، شهر يزد( مجموع شهرهاي يزد،حميديا، وشاهديه ) با جمعيتي بيش از 410000 نفر درسال 1381 بيش از 60 درصد ازجمعيت شهرنشين استان، 59% شاغلين باتحصيلات عالي، 61% ازمراكز آموزش عالي 58% پزشكان شاغلو 62% از مصرف انرژي استان را به خود اختصاص داده است.

درحاليكه دومين شهراستان تنها 7% از جمعيت شهر نشين، شاغلين باتحصيلات عالي،پزشكان شاغل و 4/6% از كل مصرف انرژي استان را درخود پذيرا است. 

 

هـ ) سوألات تحقيق:

1- آيا بهبود وارتقاي مولفه هاي اجتماعي درتوانمند سازي اسكان غير رسمي محله «حسن آباد» تأثير دارد؟

2- آيا بهبود وارتقاء مولفه هاي اقتصادي درتوانمندسازي اسكان غير رسمي محله«حسن آباد» تأثير دارد؟ 

3-  آيا بهبود وارتقاي مولفه هاي خدماتي درتوانمند سازي اسكان غير رسمي محله «حسن آباد»تأثير دارد؟

4- آيا بهبود وارتقاي مولفه هاي كالبدي درتوانمند سازي اسكان غير رسمي محله«حسن آباد»تأثير دارد؟

5- آيا بهبود وارتقاي مولفه هاي مديريتي درتوانمند سازي اسكان غير رسمي محله «حسن آباد»تأثير دارد؟

فرضيات تحقيق :

1- از طريق بهبود ارتقاي مولفه هاي اجتماعي مي توان به توانمند سازي اسكان غير رسمي محله «حسن آباد»پرداخت.

2- از طريق بهبود ارتقاي مولفه هاي اقتصادي مي توان به توانمند سازي اسكان غير رسمي محله «حسن آباد»پرداخت.

3- از طريق بهبود ارتقاي مولفه هاي خدماتي مي توان به توانمند سازي اسكان غير رسمي محله «حسن آباد»پرداخت.

 4- از طريق بهبود ارتقاي مولفه هاي كالبدي مي توان به توانمند سازي اسكان غير رسمي محله «حسن آباد»پرداخت.

5- از طريق بهبود ارتقاي مولفه هاي مديريتي مي توان به توانمند سازي اسكان غير رسمي محله «حسن آباد»پرداخت.

 

و) روش تحقيق:

نوع تحقيق كاربردي است و روش آن توصيفي تحليلي است امعه آماري مورد مطالعه‌ محلات غير رسمي حاشيه شهريزد( محله حسن آباد) مي باشد براي گردآوري اطلاعات مورد نياز و پاسخگويي سوألهاي تحقيق از روش كتابخانه، ابزار پرسشنامه،مصاحبه، مشاهده بهره گرفته مي شود نوع نمونه گيري تصادفي براي تجزيه وتحليل پردازش اطلاعات ازنرم افزار spss و Excel استفاده شده است .

 

 

 الف ) خلاصه‌اي از شرايط جغرافيايي ( طبيعي )

استان يزد بامساحت 131575 كيلومتر مربع كه حدود8 درصد از مساحت كل كشور را شامل مي شود در قسمت مركزي فلات ايران وبين 29 درجه و52 دقيقه تا33 درجه و27 دقيقه عرض شمالي و 52 درجه و55 دقيقه تا 56 درجه37 دقيقه طول شرقي واقع شده است استان يزد تقريباً درميانه فلات مركزي ايران ودر حاشيه كوير مركزي كه فضاي بين دو كوهستان البرزدرشمال و زاگرس درغرب را شامل مي شودقراردارد 50  درصد ازمساحت استان را كوير پوشانده كه ازنظر دارا بودن مناطق كويري وبياباني بعد ازسيستان و بلوچستان در رده دوم قرار دارد. 

شما هم می توانید در مورد این فایل نظر دهید.