فهرست مطالب:

 

فصل اول : معرفي تحقيق

مقدمه:

تعريف موضوع:

بيان مساله:

اهداف تحقيق:

اهميت و ضرورت تحقيق:

فرضيات تحقيق:

تعاريف عملياتي متغيرها و واژه‌هاي اصلي تحقيق

– فناوري اطلاعات :

– پيچيدگي :

– رسميت :

– تمركز :

نسبت‌هاي پرسنلي :

 

فصل دوم : ادبيات نظري و تجربي تحقيق

قسمت اول : فن‌آوري اطلاعات (IT)

مقدمه:

تكنولوژي (فن‌آوري) :

1- پژوهش وود وارد :

2 ـ پژوهش، درك پيوو و گروه آستن:

3 ـ مطالعات جيمز تامپسون:

تعريف فن‌آوري اطلاعات:

تاريخچه فن‌آوري اطلاعات:

الف) رايانه‌هاي نسل اول:

ب) رايانه نسل دوم:

پ) رايانه‌هاي نسل سوم:

ج) رايانه‌هاي نسل چهارم:

مولفه‌هاي فن‌آوري اطلاعات:

معرفي چند نمونه از فن‌آوريهاي اطلاعاتي:

پست صدا:

ـ نظامهاي كنفرانس رايانه‌اي:

ـ تابلو اعلانات الكترونيكي:

ـ اينترانت:

منابع حاصل از اينترانت:

ـ كاربرد فن‌آوري اطلاعات در سازمانها:

الف ـ كاربرد عملياتي :

ب) كاربرد اطلاعاتي:

ناخشنودي از فن‌آوري اطلاعات در سازمان:

خشنودي از فن‌آوري اطلاعات در سازمان:

1 ـ شركت گروه بيمه‌هاي مهندسي نشنال ولكان (با مسئوليت محدود) انگلستان:

2 ـ بيمارستان كينگستون :

سيستم اطلاعات چيست؟

سيستمهاي اطلاعاتي در سازمان:

1 ـ سيستم اطلاعات مديريت (MIS)

2 ـ سيستم پشتيباني تصميم‌گيري:  (DSS)

ـ سيستمهاي پشتيباني تصميم‌گيري با بازده قوي:

خصوصيات سيستمهاي پشتيباني تصميم‌گيري:

ـ عوامل مهم در موفقيت سيستم پشتيباني تصميم‌گيري:

معماري سيستم پشتيباني تصميم‌گيري:

سيستم اطلاعاتي مديران عالي  (ESS)

سيستم اتوماسيون اداري (OAS)

سيستم اطلاعاتي عملياتي  TPS

سيستمهاي كارهاي دانش‌بر  KWS :

سيستم اطلاعات مديريت منابع انساني:

مزاياي فن‌آوري اطلاعات:

محدوديتهاي فن‌آوري اطلاعات:

 

قسمت دوم : سازمان و ساختار سازماني

مقدمه: «چرايي مطالعه سازمان»

«سازمان»

نگاهي به تعاريف سازمان:

ـ سازمان از نظر «Pfiffner & sherwood»:

تعريف ساختار سازماني :

سازماندهي (Organizing):

مباني سازماندهي:

1- سازماندهي بر مبناي وظيفه يا هدف.

2- سازماندهي مبتني بر نوع توليد يا عمليات (محصول)

3- سازمان بر مبناي منطقه عملياتي (جغرافيايي)

4- سازماندهي بر مبناي زمان:

5- سازماندهي بر مبناي ارباب رجوع (مشتري)

6- سازمان مبتني بر بازار:

نقاط قوت و ضعف:

خلاصه و جمع‌بندي از معرفي چند ساختار متداول سازماني:

الگوهاي جديد ساخت سازماني:

1- سازمان ماتريسي يا خزانه‌اي (Matrix organization)

نقاط قوت و ضعف ساختار ماتريس:

الف) نقاط قوت:

ب) نقاط ضعف:

2- سازماندهي بر مبناي پروژه:

3- ساختار سازماني، ماژولار  (پيمانه‌اي يا پارندي)

4- سازماندهي بر مبناي ساخت آزاد يا ادهوكراسي

برخي از ويژگيهاي مهم ادهوكراسي عبارتند از:

معايب ادهوكراسي:

ابعاد طرح سازمان:

ابعاد ساختاري:

رسميت:

فنون رسمي سازي:

پيچيدگي

تمركز

ارتباط تمركز، پيچيدگي و رسميت:

تمركز و رسميت:

نسبتهاي پرسنلي:

ابعاد محتوايي:

– تكنولوژي:

محيط :

رابطه محيط و ساختار:

استراتژي:

فرهنگ چه مي‌كند؟

 

قسمت سوم : پيشينه تحقيق

پيشينه تحقيق:

الف) تحقيقات خارج از كشور:

1- بررسي و پژوهش اسميت

بررسي و پژوهش ويگاند :

تحقيق فيفرولبلباسي:

– بررسي و پژوهش برن:

تحقيقات تريست و بمفورد:

ب) تحقيقات انجام شده در ايران:

خلاصه و نتيجه گيري از فصل دوم:

فصل دوم شامل سه قسمت بود:

 

قسمت چهارم :  ساختار و تشكيلات شركت سهامي بيمه ايران ،

بيمه چيست؟

نگاهي به بيمه ايران:

ساختار تشكيلاتي بيمه ايران :

معرفي مجتمع‌ها و شعب بيمه‌اي شركت سهامي بيمه ايران در شهر تهران:

مكانيزاسيون بيمه ايران:

الف) طراحي و بهبود سيستمهاي موجود:

ب) پشتيباني فني:

ج) عملكرد شبكه:

د: ايجاد سيستم‌هاي جديد شامل:

 

فصل سوم: روش و روش‌شناسي تحقيق

مقدمه:

جامعه آماري مورد مطالعه:

روش جمع‌آوري اطلاعات:

نمونه و روش نمونه‌گيري:

ابزار اندازه‌گيري: (معرفي پرسشنامه)

– تعيين روايي (validity) و پايايي (Reliability) پرسشنامه:

 

فصل چهارم : تجزيه و تحليل يافته‌هاي تحقيق

تجزيه و تحليل اطلاعات:

مقدمه:

الف) توزيع فراواني‌هاي مشاهده شده:

1- اطلاعات جمعيت شناختي:

ب) محاسبه ميانگين، ميانه، نما، انحراف معيار و ضريب چولگي متغيرهاي پرسشنامه شامل:

تعريف شاخصها:

ضريب چولگي:

ب) محاسبات آماري متغيرها:

ج) نمودار هيستوگرام ترسم شده براي هر يك از متغيرهاي ابعاد فن‌آوري اطلاعات و ابعاد ساختار سازماني (پيچيدگي، رسميت، تمركز، نسبت پرسنلي)

د) تجزيه و تحليل فرضيات:

معرفي ضريب همبستگي پيرسون

آزمون فرضيات (محاسبه رگرسيون و t):

 

فصل پنجم : بحث و نتيجه‌گيري تحقيق

مقدمه:

مروري بر ابعاد IT:

نتيجه‌گيري از فرضيه اول:

نتيجه‌گيري از فرضيه دوم:

نتيجه‌گيري از فرضيه‌ سوم:

نتيجه‌گيري از فرضيه چهارم:

محدوديتهاي تحقيق:

پيشنهادات تحقيق:

الف: پيشنهاد براي سازمان :

ب) پيشنهادهايي جهت تحقيقات بعدي 

 

فصل اول:

معرفي تحقيق 

 

 

 

- مقدمه 

- تعريف موضوع 

- بيان مساله 

- اهداف تحقيق 

- اهميت و ضرورت تحقيق 

- فرضيه‌هاي تحقيق 

- تعاريف عملياتي متغيرها و واژه‌هاي اصلي تحقيق 

 

 

مقدمه:

تحولي ژرف در شرف وقوع است. تحولي كه در سالهاي آينده جامعه صنعتي را اساساً دگرگون خواهد نمود. اين تحول ويژه، نتيجه پيشرفتهاي سريع و بي‌سابقه تكنولوژي اطلاعات در سالهاي اخير است. پيشرفت علم و دانش در سالهاي اخير دستاوردهاي فراواني را براي انسان به همراه داشته است. آخرين پيشرفتها در زمينه ارتباطات، مخابرات، ماهواره‌ها، كامپيوترها، مسافرتهاي فضايي، مهندسي ژنتيك و ساير علوم، نويد بخش تحولات بيشتر در قرن آينده است. (فقيه و سرافراز، 1372، ص 22)

الوين تافلر در كتاب جابجايي در قدرت به عناصر سه گانه قدرت اشاره مي‌كند كه عبارتند از: 

خشونت، ثروت و دانايي. بدين معنا كه اگر در زمان انقلاب صنعتي، قدرت سرمايه يا ثروت حرف اول را در جهان آنروز مي‌زد ولي امروزه اين قدرت، مفهوم دانايي است كه حرف اول را در جهان خواهد زد. به زعم تافلر بر خلاف دهه‌هاي قبل اين قدرت زور يا بازو نيست كه تعيين كننده قدرت جهاني يا گوينده حرف اول در جهان است بلكه اين دانايي و اطلاعات بشري است كه مي‌تواند تكليف ابرقدرت آينده را در جهان آينده روشن كند در نتيجه سرمايه‌گذاري‌هاي انفعالي و اقتصادي در اين قرن در مقابل سرمايه‌گذاريهاي اطلاعاتي و علمي بسيار ناچيز و كم و كمتر خواهد شد. تافلر علت فروپاشي اتحاد جماهير شوروي را نياز اطلاعاتي او به تكنيكها و فنون اطلاعاتي پيشرفته در زمينه تكنولوژي نظير كامپيوتر مي‌داند و همچنين علت قدرتمندي ژاپن در صحنه جهاني امروز و آينده را بعلت برخورداري از نظام اطلاعاتي و دانايي دقيق در صحنه جهاني مي‌داند و يا علت ابرقدرت شدن احتمالي اروپا در يكي كردن قدرت تحقيق و توسعه و جمع‌آوري توان اطلاعاتي و دانايي خود در زمينه پيشرفت و تكنولوژي مي‌داند. (تافلر، 1370، ص 90)

عصر اقتصاد خود معيشتي و كشاورزي با بهره‌گيري از روشهاي مبتدي مانند نيروي فيزيكي انسان و حيوان نقش اقتصادي خود را ايفا كرد و عصر انقلاب صنعتي نيز بر پايه بهينه سازي روش توليد انبوه با استفاده از نيروهاي محركه و بهره‌گيري از منابع انرژي شكوفايي خود را نمايان ساخت. اما اكنون عصر اطلاعات است كه هسته و ياخته اساسي آنرا توانهاي رايانه‌اي و شبكه‌هاي ارتباطي تشكيل مي‌دهد در اين دوران هدف اساسي بر افزايش توان فكري و اطلاعاتي و ارتباطي جامعه قرار دارد كه محصول چنين ساختاري افزايش آگاهي اجتماعي و برقراري تعادل در دانش عمومي و بهره‌گيري از فناوريهاست و از آنجايي كه بهره‌گيري از رايانه‌ها از دهه 50 آغاز شده. اهميت اين فناوريها بر همگان اثبات شده است. (مومني، 1380، ص 664)

 

تعريف موضوع:

دوران جديد كه به عصر اطلاعات يا انفورماتيك معروف شده نويد دهنده جهاني نو با شيوه‌هاي نوين بكارگيري اطلاعات است. تاثير شگرفي كه فناوري اطلاعات در دو دهه اخير بر كار و زندگي بشر گذاشته در خلال تمدن چندين هزار ساله او سابقه ندارد. IT يا بعبارتي كاربرد علمي نظامهاي كامپيوتري توانسته علوم مختلف را ياري دهد كه هر يك گامي بلندبر داشته‌اند. (فلاح همت‌آبادي، 1382، صفحه 3)

سازمانها نيز در اين دوران به مثابه «مغزهاي پردازش كننده اطلاعات»  در نظر گرفته مي‌شوند. سازمانها سيستمهاي اطلاعاتي هستند. هر جنبه‌اي از عملكرد سازمان بستگي به پردازش اطلاعات دارد و مديران تصميمات خود را از طريق پردازش اطلاعات اتخاذ مي‌كنند. با پيدايش اينترنت و اينترانت سازمانها مترادف با جريان اطلاعات گرديده‌اند. (مورگان به نقل از وارث 1380، صفحه 124)

همچنين در سازمانهاي امروزي مديران مجهز به رايانه‌هاي شخصي شده‌اند كه نه تنها امكان دسترسي به پايگاههاي مركزي داده‌ها را براي آنها فراهم مي‌كند بلكه به آنها اجازه مي‌دهد كه خود اطلاعاتي را ايجاد نموده و در پايگاههاي اطلاعاتي ذخيره نمايند. مديران در جوامع كنوني در جمع‌آوري اطلاعات و ذخيره‌سازي آن روي به عدم تمركز آورده‌اند. در ده سال آينده يافتن مديري كه بطور منظم از كامپيوتر براي نظارت بر فعاليتهاي سازماني خود و همچنين جمع‌آوري اطلاعات اوليه براي تصميم‌گيري استفاده نكند غيرعادي بنظر خواهد آمد غير معقول نيست كه پيش‌بيني كنيم در آينده بسيار نزديك سازمانها بر اساس شبكه اطلاعاتي خود ساختاربندي خواهند شد. در آينده مديران با استفاده از سيستم اطلاعاتي قادر خواهند شد كه به طور اثربخش فعاليتها را هماهنگ و كنترل نمايند و نياز به دوائر ستادي و تعداد زيادي از مديران مياني را كاهش دهند. استيفن را بينز در كتاب تئوري سازمان برخي از تبعات انقلاب حاصله در فناوري اطلاعاتي كه امكان وقوع آن هست را بدين گونه بر مي‌شمارد:

1- بوجود آمدن تركيبي از تمركز و عدم تمركز در سازمان 

2- بوجود آمدن سازمانهاي تخت‌تر (سطح‌تر)

3- امكان كار كردن دهها ميليون نفر از كارگران و كارمندان در منزل 

(رابينز، 80، ص 417)

بنابر شواهدي كه ارائه گشت امروزه IT بعنوان ابزار استراتژيك مطرح است. در اين شرايط حساس كه كشورهاي صنعتي سخت غرق در انقلاب ناشي از فناوريهاي اطلاعاتي، كامپيوتر و ميكروالكترونيك هستند كشورهاي در حال توسعه در حاشيه قرار مي‌گيرند. ولي در آينده اين كشورها يا با بدست آوردن و بكارگيري دانش در جهت سرعت بخشيدن به حركت چرخهاي اقتصادي و اجتماعي خود جلو خواهند رفت يا در بازار رقابت فشرده و در حال افزايش جهاني واپس خواهند رفت.

بيان مساله:

فن‌آوري اطلاعات در عصر انفجار اطلاعات با سرعتي فزاينده در حال پيشرفت و دگرگوني است. سيستمهاي مختلف رايانه‌اي هر روزه در نهادهاي مختلف اقتصادي اجتماعي و صنعتي و اداري جهان پيشرفته، بيشتر و بيشتر ريشه دوانيده و در روند تصميم‌گيريهاي درون سازمان تحولات اساسي ايجاد مي‌كنند. بهره‌گيري از امكانات ناشي از توسعه سيستمهاي اطلاعاتي مبتني بر كامپيوتر براي تسريع در عمليات اداري و عرضه سريع و مقرون به صرفه خدمات و محصولات توليدي سازمانها، باعث شده است كه در كشورهاي توسعه يافته اينگونه سيستمها تقريباً در بيشتر رشته‌ها بكار گرفته شوند. در حال حاضر در بسياري از كشورهاي در حال توسعه و از جمله كشورمان ايران سازمانها تمايل زيادي براي بهره‌گيري و استفاده از اين فناوريهاي اطلاعاتي از خود نشان مي‌دهند. با در نظر گرفتن اين موضوع كه در آينده هيچ عاملي مانند فناوري اطلاعات قادر به تغيير طراحي سازمانها نخواهد بود. تحقيق در اين زمينه امري ضروري خواهد بود. از طرفي ديگر با توجه به تمايل سازمانهاي كشور ما جهت استفاده از فن‌آوريهاي اطلاعاتي لازم است مديران پيشاپيش از اثراتي كه احتمالاً اين فناوريها بر سازمان، افراد و… مي‌گذارند آگاهي يافته و با چشماني كاملاً باز فن‌آوريهاي اطلاعاتي را وارد سازمان كرده (متناسب با سطوح مديريت و مهارت كاربران) و از آنها استفاده نمايند. با در نظر گرفتن اين موارد در تحقيق حاضر به بررسي اثرات ناشي از كاربرد فن‌آوريهاي اطلاعاتي در سازمان بر ساختار سازماني خواهيم پرداخت و به اين سوال اساسي پاسخ خواهيم داد كه: كاربرد فن‌آوري اطلاعات چه اثراتي بر ساختار سازماني دارد؟

اهداف تحقيق:

هدف اوليه تحقق ارائه چهارچوبي از ميزان و چگونگي اثرگذاري فن‌آوري اطلاعات بر ساختار سازماني مي‌باشد كه اين موضوع به مديران كمك خواهد كرد تا نسبت به اثرات فناوري اطلاعات بر ساختار سازمان آگاهي يابند و به آنها در جهت حل مشكلات سازمان (از نظر ساختاري) ياري خواهد رساند.

دوم: شناخت بهتر فناوريهاي اطلاعاتي و پيشرفتهاي حاصله در اين زمينه در جهت استفاده مديران، دانشجويان و محققان.

سوم: بررسي رابطه ميان فناوريهاي اطلاعاتي و ابعاد ساختار سازماني جهت استفاده مديران، دانشجويان و محققان.

چهارم: بررسي وضعيت سازمان مورد مطالعه (شركتهاي سهامي بيمه ايران) از لحاظ بهره‌گيري فناوريهاي اطلاعاتي.

پنجم: فهم اينكه متغير فناوري اطلاعات بر كداميك از ابعاد ساختاري سازماني بيشترين تاثير را دارد.