این فایل دارای فرمت word می باشد.

 

موضوع پایان نامه:

 

مقایسه ابعاد مختلف عملکرد خانواده ( حل مشکل-ارتباط - نقش ها - واکنش های عاطفی - مشکلات عاطفی - کنترل رفتار - عملکرد کلی ) نوجوانان بزهکار و غیر بزهکار

 

 

 

فهرست مطالب

 

عنوان

 

چکیده

 

 

 

فصل اول : کلیات تحقیق

 

- مقدمه

 

- بیان مسأله

 

- اهمیت تحقیق

 

-اهداف تحقیق 

 

- فرضیه های تحقیق 

 

- تعاریف عملیات واژه ها 

 

 

 

فصل دوم : ادبیات و پیشینه تحقیق

 

- ساختار خانواده و کجروی اجتماعی 

 

- تعریف خانواده 

 

- ساختار  و انواع خانواده 

 

-وظایف خانواده 

 

- عوامل خانوادگی مؤثر بر رفتار 

 

- تعریف بزه 

 

- علائم و نشانه های بزهکاری 

 

- علل بزهکاری 

 

- تبیین زیست شناختی کجرویهای اجتماعی ، بزهکاری 

 

- نظریه زیست شناختی بزهکاری مبتنی بر الگو ( تیپ ) بدنی ) 

 

- نظریه کروموزمی 

 

- نقد و بررسی 

 

- تبیین روان شناختی کجروی 

 

- نظریه کج رفتاری زیگموند فروید 

 

- نظریه یادگیری 

 

- تبیین جامعه شناختی انحراف و کجرویهای اجتماعی 

 

- تئوری انحراف از دیدگاه کارگرد گرایی 

 

- انحراف از دیدگاه تضاد گرایی 

 

- تحقیقات  پیشین 

 

 

 

فصل  سوم : روش اجرای تحقیق

 

- جا معه آماری 

 

- نمونه و روش نمونه گیری 

 

- ابزار اندازه گیری 

 

- روش جمع آوری اطلاعات 

 

- روش آماری

 

 

 

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها

 

تجزیه و تحلیل آماری داده های پژوهش 

 

توصیف داده ها 

 

تحلیل استنباطی داده ها 

 

 

 

فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری

 

- خلاصه تحقیق 

 

- بحث و نتیجه گیری 

 

- توصیه ها و پیشنهادات 

 

- بیان محدودیت ها و موانع 

 

 

منابع فارسی

 

پیوست 

 

 

 

مقدمه :

 

خانواده یک نظام اجتماعی و طبیعی است ، چون خانواده اساسی ترین نهاد اجتماعی است که اولین رکن رشد و پرورش بشمار می رود ، به همین دلیل هر گونه اختلالی در خانواده کودکان ، نوجوان و جوانان نیز رسوخ می کند و موجبات انحراف آنها را از قوانین و مقررات فراهم می سازد . خانواده یکی از طبیعی ترین گروه هایی است که می تواند نیازهای مادی ، عاطفی و معنوی انسانها را برطرف کند .

 

کودک اولین تجربیات خود را برای هم زیستی با دیگران در خانواده می آموزد و رشد و فعالیت های آینده اش را پی ریزی می کند و سعادت و شقاوت وی ریشه در خانواده اش دارد . ( احمدی 1382 )

 

وجود شرایط عاطفی ناسالم ، یعنی منفی بودن نقش های خانوادگی ، در میان اعضای خانواده های مجرمان بیش از خانواده های غیر بزهکار است چنین نقش هایی بیشتر به شکل خصومت ، آزردگی ، نفرت ، خرده گیری ، پرخاش و نابسامانی های روانی آشکار می شوند این چنین خصلت هایی باعث ایجاد اضطراب در نوجوانان می شود ( راوندی 1364)

 

در کل سلامت خانواده تأثیر زیادی بر سلامت جسمانی و روانی فرزندان ( نوجوانان ) دارد . سلامت خانواده فقط به معنای نبود علائم و نشانه های نابهنجاری و اختلال در خانواده نیست علاوه بر این ویژگی خانواده باید نقش ها و وظایف خود را در قبال افراد جامعه و سیستم های دیگر به شکل مناسبی ایفا کند ( اکبری1373 )

 

 

 

بیان مسئله

 

یکی از مسائل ناراحت کننده امروز که توجه بسیاری از محققان ، جامعه شناسان و روان شناسان را به خود جلب نموده موضوع مجرمین یعنی نوجوانان و جوانان بزهکار است در مورد بزهکاران کم سن و سال نظرات متفاوتی عرضه شده است بعضی ارتکاب جوانان به گناه را ، از اختصاصات جوامع متمدن و پیشرفته امروزی دانسته اند  و اعتقاد دارند که بشر به همان سرعتی که به سوی پیشرفت و تکامل صنعتی و مادی پیش می رود ، از معنویات فاصله می گیرد و به سوی تبهکاری و قانون شکنی گام بر می دارند عده ای علت این پدیده را سستی اعتقادات دینی و مذهبی دانسته اند و معتقدند که علم ، ایمان و عمل صالح موجبات رشد انسان را فراهم می کند و اخلاق نکوهیده مانند خود پرستی ، حب دنیا ، و تکبر سبب می شود انسان از رشد و کمال باز مانده و در نهایت به تبهکاری ارتکاب گناه روی می آورد عده ای دیگر جنگ را از عوامل مهم ارتکاب به جرم می دانند علیرغم تفاوت دیدگاههای مختلف همگی آنها مؤید تأثیر اساسی خانواده بر اعضای آن است بدین معنی که خانواده هم می تواند زمینه ساز رشد و بالندگی و هم عامل آسیب و بیماری اعضای خود را به خوبی ایفا نماید و ممکن است منجر به آسیبهای فراوان و حتی زمینه بروز بزهکاری نوجوانان خود را فراهم کند به عبارت دیگر از جمله مشکلاتی که ممکن است در اثر عملکرد ناموفق خانواده پدید آید همین مسأله بزهکاری و انحراف نوجوانان است ( کی نیا 1357 )

 

پیچیدگی رفتار آدمی به گونه ای است که نمی توان یک عامل را بعنوان عامل مسلط رفتار « بهنجار » تلقی کرد بلکه عوامل متعدد و منظومه ای از علل و عوامل شکل و ارتباط متقابل با یکدیگر منجر به پیدایش « رفتار » می گردد ( صولتی 1382 )

 

ارتباط متقابل فرد و جامعه و محیط پیرامونش و تعادل بین آنها در  تکوین رفتار موثر می باشد بدیهی است رفتار انحرافی نیز از چنین وضعیتی برخوردار بوده و مشمول همین شرایط خواهد بود بطور میانگین

 

1500 پرونده در هر شعبه مجتمع قضایی بویژه نوجوانان و جوانان در هر ماه مورد رسیدگی قرار می گیرد یعنی حدود 18 هزار پرونده و البته اضافه شدن چند شعبه به این دادگاه نیز یقیناً نشانگر آن است که جرایم اطفال چه در  تهران و چه در شهرستانها به شکل روز افزونی در حال گسترش است .

 

موضوع عملکرد خانواده و رابطه ابعاد مختلف آن با بزهکاری نوجوانان از جمله موضوعاتی است که همه ی کشورهای جهان به آن توجهی خاص دارند . ( صولتی 1382  )

 

( لذا با توجه به مباحث فوق الذکر مهمترین سئوال پیش روی محقق این است که آیا بین ابعاد مختلف عملکرد خانواده نوجوانان بزهکار و غیر بزهکار تفاوت وجود دارد )

 

 

 

 

اهمیت تحقیق :

 

1- از آنجائی که کوچکترین و اصلی ترین واحد اجتماعی ، خانواده است و آحاد مردم قبل از هر تشکلی در زندگی خانوادگی بسر می برند و شدیداً تحت تأثیر آن قرار دارند به جاست که تأثیر خانواده بر گرایش به مفاسد و بزهکاری مورد بررسی قرار گیرد خانواده از گروه های نخستین می باشد و از آنجائی که این گروه در تکوین شخصیت و قواره رفتار بسیار اهمیت دارد بنابراین لازم است ابعاد آنرا روشن نموده .

 

2- انحراف جنبه فردی و شخصی ندارد بلکه دقیقاً یک بحث اجتماعی و توسعه ای است هر گونه انحراف همچون ( اعتیاد به مواد مخدر الکلسیم ، روابط جنسی نامشروع و ... ) جسم و جان جوانان را خسته و سست می کند پتانسیل و انرژی جوانی را به فنا می برد در چنین وضعیتی اراده ملی یک ملت تضعیف می شود و گرایش به مفاسد مانعی بر پیشرفت و توسعه جامعه محسوب شد و نسبت به کاهش و محو آن باید اقدام عاجل و جدی بعمل آورد .

 

3- در بین دوره های رشد ، دوره نوجوانی ، دوره ای خاص است به طوری که استانلی هال پدر روانشناسی نوجوانان آن را دوره « طوفان و تنش شدید » توصیف می کند . در ضمن چون در این دوره کیفیت رابطه خانواده و  نوجوانان به دلیل خصوصیات و نیازهای خاص آنها در این سنین و نیز  عدم آگاهی خانواده ها دستخوش تغییراتی می شود .

 

4- در تمامی نهادها و سازمانها و تأسیسات اجتماعی خانواده نقش اهمیت و سبز او خاص دارد تمامی آنان که در باب سازمان جامعه اندیشیده اند بر خانواده و اهمیت حیاتی آن برای جامعه  تأکید ورزیده اند به درستی هیچ جامعه ای نمی تواند ادعای سلامت کند چنانچه از خانواده های سالم برخوردار نباشد بازی هیچ شبهه ای هیچ یک از آسیبهای اجتماعی نیست که فارغ از تأثیر خانواده پدید آمده باشد .

 

 

 

5- عوامل خانوادگی در شکل های گوناگونی بر رفتار ضد اجتماعی فرد تأثیر می گذارد از جمله نکات و عوامل مهم از هم پاشیدگی خانواده است و نقش آن در بزهکاری و مفاسد نوجوانان بر کسی پوشیده نیست شواهدی در دست است که بیمارانی که دچار ناسامانی شخصیت شده اند و کجروانی که دست به خودکشی زده یا شرارت می نمایند در خانواده هایی رشد یافته اند که بجای نظم و کنترل ، شکاف و جدایی وجود داشته است .

 

کودکان ، نوجوانان و جوانان بزهکار ، اغلب کسانی هستند که به خانواده هایی پر جمعیت یا از هم پاشیده تعلق دارند و معمولاً در زمینه های آموزشی عقب افتاده می باشند ، تعیین رابطه ابعاد مختلف عملکرد خانواده و بزهکاری نوجوانان اطلاعات مفیدی را در اختیار مسئولین و خانواده ها قرار می دهد تا با توجه به این اطلاعات جهت کاهش تأثیر منفی و افزایش تأثیر مثبت عملکرد خانواده تدابیر لازم را بیندیشند و بدین وسیله گامی مهم در جهت کاهش بزهکاری نوجوانان بردارند .

 

اهداف تحقیق :

 

- بررسی نقش ابعاد مختلف عملکرد خانواده   ( حل مشکل ، ارتباط ، نقش ها ، واکنش های عاطفی ، مشکلات عاطفی ، کنترل رفتار ، عملکرد کلی ) در تعیین میزان بزهکاری و غیر بزهکاری نوجوانان استان تهران .

 

1- بررسی تفاوت بین بعد نقش های عملکرد خانواده میزان بزهکاری و غیر بزهکاری نوجوانان

 

2- بررسی تفاوت بین بعد حل مشکل عملکرد خانواده و میزان بزهکاری و غیر بزهکاری نوجوانان

 

3- بررسی تفاوت بین بعد ارتباط عملکرد خانواده و میزان بزهکاری و غیر بزهکاری نوجوانان

 

4- بررسی تفاوت بین بعد واکنش عاطفی خانواده و میزان بزهکاری و غیر بزهکاری نوجوانان

 

5- بررسی تفاوت بین بعد مشارکت عاطفی عملکرد خانواده و میزان بزهکاری و غیر بزهکاری نوجوانان

 

6- بررسی تفاوت بین بعد کنترل رفتار عملکرد خانواده و میزان بزهکاری و غیر بزهکاری نوجوانان

 

7- بررسی تفاوت بین عملکرد خانواده و میزان بزهکاری و غیر بزهکاری نوجوانان در هر تحقیقی همواره باید متوجه هدف و مقصد نهایی بود تا اولاً در مسیر به بیراهه نیافتاده و از منظور اصلی فاصله نگیریم و ثانیاً نسبت به تعمیق نتایج تحقیق دقت لازم صورت گیرد .

 

فرضیه های تحقیق :

 

فرضیه های مطرح شده در این تحقیق عبارتند از :

 

1- بین نمرات نقش ها عملکرد خانواده های نوجوانان بزهکار و غیر بزهکار استان تهران تفاوت وجود دارد .

 

2- بین نمرات حل مشکل خانواده های نوجوانان بزهکار و غیر بزهکار استان تهران تفاوت وجود دارد .

 

3- بین نمرات ارتباط  عملکرد خانواده های نوجوانان بزهکار و غیر بزهکار استان تهران تفاوت وجود دارد .

 

4- بین نمرات واکنشهای عاطفی عملکرد خانواده های نوجوانان بزهکار وغیر بزهکار استان تهران تفاوت وجود دارد .

 

5- بین نمرات مشارکت عاطفی عملکرد خانواده های نوجوانان بزهکار و غیر بزهکار استان تهران تفاوت وجود دارد .

 

6- بین نمرات کنترل رفتار  عملکرد خانواده های نوجوانان بزهکار و غیر بزهکار استان تهران تفاوت وجود دارد .

 

7- بین نمرات عملکرد کلی خانواده های نوجوانان بزهکار و غیر بزهکار استان  تهران تفاوت وجود دارد .

 

تعاریف عملیاتی واژه ها :

 

واژه های کلیدی در این تحیق عبارتند از عملکرد خانواده ، نوجوان بزهکار وغیر بزهکار

 

- نوجوان بزهکار :نوجوانی که در کانون اصلاح و تربیت بسر می برد و دست به عملی زده که برخلاف موازین و مقررات ارزشی و فرهنگی جامعه است .

 

-نوجوان غیر بزهکار : نوجوانی که دست به عمل خلاف موازین ارزشی و فرهنگی جامعه نزده و مشغول به تحصیل در مدارس کشور است .

 

-عملکرد خانواده : منظور از عملکرد خانواده ، نقش ها و وظایف خانواده در قبال اعضای خود می باشد.

 

- نقش ها :این بعد مربوط به الگوهای رفتاری افراد خانواده جهت تحقق کارکردهای خانواده است در تحقیق حاضر منظور از نقش ها نمره ایست که افراد مطالعه از سئوالات 15 ، 23 ، 30 ، 34 ، 40 ، 45 ، 3 ، 3 ، 10 آزمون FADکسب می کنند .

 

حل مشکل :این بعد میزان توانایی خانواده در حل مشکلاتی که خانواده با آنها روبروست را اندازه گیری می کند در تحقیق حاضر منظور از حل مشکل نمره ایست که افراد مورد مطالعه از سئوالات 2 ، 12 ، 24 ، 38 ، 50 ، 60 آزمون FADکسب می کنند .

 

- ارتباط :آنچه در این بعد مورد سنجش قرار می گیرد میزان تبادل اطلاعات میان اعضای خانواده و همچنین میزان وضوح و صراحت اطلاعات مبادله شده است در تحقیق حاضر منظور از ارتباط نمره ایست که افراد مورد مطالعه از سئوالات 3 ، 14 ، 18- 29 - 43 - 53 - 59 آزمون FADکسب می کند .

 

- واکنش های عاطفی :این بعد بر میزان توانایی اعضای خانواده در ابراز احساسات و عواطف متناسب با موقعیت ها و محرکهای مختلف است . در تحقیق حاضر منظور از واکنشهای عاطفی نمره ایست که افراد مورد مطالعه از سئوالات 5 - 9 -19- 28 –35- 49- 57 آزمون FADکسب می کنند .

 

- مشارکت عاطفی : در این بعد میزان علاقه و ارزش قائل شدن  و بیان و رد و بدل شدن احساسات و توجه اعضای خانواده نسبت به یکدیگر است . در تحقیق حاضر منظور از مشارکت عاطفی نمره ایست که افراد مورد مطالعه از سئوالات 13 –20- 22- 25 –23- 37 –42-54 آزمون FADکسب می کنند .

 

کنترل رفتار :این بعد در برگیرنده قواعدی است که خانواده بر اساس آنها امورش را می گذراند . در تحقیق حاضر منظور از کنترل رفتار نمره ایست که افراد مورد مطالعه از سئوالات 7- 17- 27 –32- 44- 47 –48- 55- 58 آزمون FADکسب می کنند .

 

عملکرد کلی :در این بعد کارایی عمومی خانواده مورد سنجش قرار می گیرد . در این تحقیق حاضر منظور از عملکرد کلی نمره ایست که افراد مورد مطالعه از سئوالات 1- 6-8-11- 16- 20- 26-31-36-41-46-51-56 آزمون FADکسب می کنند .

 

 

 

علل بزهکاری[1]:

 

یکی از نظریه هایی که در این مورد وجود دارد بزهکاری را مربوط به دو محیط بیرونی و درونی می داند محیط بیرونی خود به دو بخش تقسیم می شود یکی طبیعت و دیگری جامعه است .

 

1) عوامل طبیعی و جغرافیایی انحراف : بی شک محیط اجتماعی زندگی فرد در رفتار وی تأثیر می گذارد . بر این اساس پژوهشگران عامل جغرافیایی از قبیل تأثیر آب و هوا و اوضاع جغرافیایی را در  ایجاد تعادل روحی و فکری افراد مؤثر دانسته اند لذا می توان رفتارهای فردی و اجتماعی انسان را تابع محیط

 

طبیعی دانست می توان نتیجه گرفت کسانیکه در مناطق غیر معتدل زندگی می کنند آمادگی بیشتری برای گرایش به انحراف از خود نشان می دهند از طرفی عوامل طبیعی در فعالیتهای ارگانیسمی انسان مانند تنفس ، فشار خون و ترشح غده ها مؤثر است و در آنها تغییراتی پدید آورده و حتی آنها را به اختلالهای مختلف دچار می سازد . ( اکبری 1373 ، قاسمی 1373 )

 

2) عوامل اجتماعی انحراف :نتایج پژوهشها و مطالعات اجتماعی بیانگر آن است که بزهکاران معمولاً افرادی هستند که از نظر روانی ، طبیعی بهنجارند اما به علت وضع نابهنجار جامعه دست به بزهکاری می زنند نتیجه آن است که افرادی که دچار هیچ نوع اختلال روانی یا بد دلی نباشند بزهکاری آنان ناشی از عوامل اجتماعی است ( راوندی 1363) از قول سلین [2] می گوید :

 

وی این مسئله را در جنگ جهانی اول و دوم بررسی کرده و نشان داده است که عامل اغتشاش اجتماعی اثر مهمی در ایجاد بزهکاری دارد بسیاری از مؤلفان عامل اجتماعی را نادیده نمی گیرند .

 

3) عوامل اجتماعی ثانوی :عوامل اجتماعی ثانوی عبارتند از : مطبوعات ( رمانهای پلیسی ) ، رادیو ، تلویزیون ، سینما و الکل بر این عوامل را ثانوی یا فرعی قلمداد می کنیم به این دلیل که نقش آنها محدود است زیرا در واقع آنها جز عناصر محیط هستند .

 

4) عوامل اقتصادی بزهکاری:تنگدستی اقتصادی ، می تواند از عوامل مهم ارتکاب افراد به انواع انحرافات از قبیل دزدی و انحرافات جنسی بویژه در نوجوانان و جوانان باشد .

 

5) مهاجرت :نتایج یکی از پژوهشها نشان می دهد که یکی از عوامل مؤثر در بزهکاری نوجوانان مهاجرت است .

 

مهاجرت عبارت است از : نبود خانواده و کنترل والدین بر اعمال فرزندان ، مهاجرت نوجوانان به تنهائی ، وجود تعارض فرهنگی بین مبدأ و مقصد مهاجرت ، بیکاری یا اشتغال کاذب سرپرست خانواده یا نوجوان در مقصد مهاجرت ، به علت نداشتن شغل سکونت در مناطق فقیر نشین و زندگی در مکانهایی که خود منشأ و اساس بسیاری از بزه هاست .

 

6) عوامل خانوادگی :محققین و دانشمندان به این حقیقت دست یافته اند که خانواده ها از عوامل جرم در جامعه هستند که موجبات ارتکاب جرم را فراهم می سازد و جرم شناسان نیز تأیید می کنند که خانواده از مهمترین کانون های آموزش بزهکاری اطفال بشمار می رود در این رابطه ، ( قائمی ، 1373 ) به نقل از دورکیم بر این باور است که جرم پدیده ای طبیعی ناشی از عوامل استثنائی است که در ساخت اجتماع و فرهنگ خاص آن وجود دارد ( اکبری ، 1373 )

 

 

 

- تبیین زیست شناختی کجرویهای اجتماعی ، بزهکاری :

 

به جرأت می توان گفت اولین شکل غالب برای تبیین انحرافات و کجرویهای اجتماعی توجه به عوامل زیست شناختی ( نارسائی های جسمانی و ارثی و ... ) و روان شناختی بعنوان عامل تعیین کننده و اصلی محسوب شده اند .

 

مطالعه مختصری بر روی نظریاتی که در گذشته نسبت به موضوع فوق الذکر ارائه شده گواه صادقی به این مدعاست . در تحلیل و تبیین های زیست شناختی از انحرافات و بزهکاری های روی ساختمان بدن ، قیافه و تیپ های بدنی ، جنسی ، نژاد و بخصوص ارث نظریه پردازی شده است .

 

در بین عوامل مذکور توجه ویژه ای به جنبه های وراثتی تبهکاری و جنایت صورت گرفته است و در صد پاسخ گویی به سئوالاتی از این قبیل می باشند :

 

- آیا بزهکاری و انحراف ناشی از عوامل ارثی یا کلاً اکتسابی است ؟

 

 

 

 

 

- آیا والدین تبهکار به لحاظ ارثی الزاماً فرزندان تبهکاری خواهند داشت ؟

 

- نقش تربیتی یا ارثی کدامیک می تواند در درجه اول اهمیت قرار گیرد ؟

 

این سئوالات دخیل عظیمی از سئوالات دیگر زیستی ، بیولوژیکی از قبل مطرح بوده و بعضاً نیز همچنان عده ای از دانشمندان ( بخصوص علم زیست شناسی را بخود مشغول داشته است .

 

در زیر عمده ترین نظریات و تئوریهای مربوط به این دیدگاه مختصراً بیان می شود :

 

الف ) نظریه جانی مادرزادی ( مجرم بالفطره ) [3]    

 

در دوران اولیه پژوهش علمی برای زیست شناختی و بیولوژیکی رفتار بزهکارانه از قیافه شناسی [4]  و ذهن شناسی [5]  شروع  و در حال حاضر نظریه های کروموزنی و ژنتیکی مطرح و مورد بحث و بررسی است دلاپورتا [6]  در سال 1640 قیافه شناسی را نوشته و روابط اجزای مختلف سر و صورت و اعضای مختلف بدن و منش های مختلف فردی را شرح داده است .( کی نیا 1375 )     

 

گال [7]   پزشک معروف آلمانی « ذهن شناسی » را بنیاد نهاد و کوشید تا روابط بین برآمدگیهای جمجمه و منشها را تعیین کند ، وی می پنداشت غرایز جنایتکارانه با جسم انسان بوجود می آید .          

 

سزار لمبروز و جرم شناس ایتالیایی در نیمه دوم قرن نوزدهم جلودار و پیشاهنگ دانشمندانی است که تلاش نمودند بصورت علمی بزهکاری را مبتنی بر تبیین زیست شناختی ارائه داده و هر گونه رفتار انحرافی را بر حسب وضعیت جسمانی و عضوی توجیه نماید . ( کی نیا 1357 )

 

لمبروز و حاصل مطالعات و بررسیهای خود را در کتاب « انسان بزهکار » [8] در سال 1876 ارائه نموده وی فکر می کرد کجرو « بازگشتی ژنیتیکی » [9] است . به اشکال خیلی اولیه تکامل بشر که این مسأله در ظاهر فیزیکی شخص بخوبی آشکار شده است .

 

به نظر وی رفتار انحرافی ذاتی و « مادر ذاتی » و مجرمین و کجروان «تمایلات ذاتی » بسوی جرم و انحراف دارند . او اینگونه افراد را متمایل به « ارتکاب جرم » [10]    خوانده است . ( کی نیا ، 1357 )

 

لمبروزو با استفاده از تئوری داروین مدعی شد : افرادی که دارای ویژگیهای خاص کالبدی شبیه ویژگیهای انسان اولیه می باشند طبیعتاً به سمت رفتار ضد اجتماعی متمایل می شوند .

 

در کتاب مبانی جرم شناسی آمده است : [11]   لمبروز و وجودجانی زادگان ( جانیان مادرزادی ) را پذیرفته است که میان این گروه از تبهکاران از راه وراثت و قفا بر جنایت است و لمبروزو چنین می پنداشت که جنایتکاران در مسیر « تکامل انواع » متوقف مانده اند و همانگونه که چارلز داروین ( 1882 –1809 ) بیان داشته است : جنایتکاران مادرزادی نمایشگر قدیمی افرادی هستند که در مسیر تکامل آنان انسانهای بدهنجاری پدید آمده اند ( کی نیا ، 1357 )

 

لمبروزو از دیگر سو ، خصوصیات مربوط به سیما شناسی و روانی جنایتکاران را با افرادی وحشی که در مقایسه با افراد متمدن از مسیرتکامل دور مانده اند را مقایسه می کرد و معتقد بود که وراثت در تبهکاری سهمی قاطع دارد و بر اساس پندار اونه فقط سرنوشت بعضی از آدمیان این است که از گهواره تا گور دستخوش جنایت باشند بلکه این سرنوشت نامیمون یک میراث تحمیلی و انتقال خصایصی است که به هنگام ولادت از والدین خود به همراه آورده اند و آنان را به کیفر قرار دادی معاقب ساخته است .

 

لمبروزو مشخصات کالبدی زیر را برای شناخت « مجرم مادرزادی » معرفی نموده است :

 

اندازه مغز بیشتر یا کمتر از حد متوسط ، بازوها بیش از حد دراز ، گوشهای بزرگ ، آرواره ای که جلو آمده یا عقب تر ، استخوانهای بلند چانه و به لحاظ روانی دارای خصوصیات زیر می باشند :

 

بی حسی اخلاقی ، فقدان پیش بینی ، غرور بی معنی ، اصلاح ناپذیری ، سبک سری ، کودنی ، وقاحت و بی شرمی ، تنبلی و بیماری و آمادگی برای ارتکاب جرم و جنایت .

 

 

 

 

 

نقد نظرات لمبروز و هم سلکان وی :

 

اگر چه لمبروزو و تحقیقات نسبتاً وسیعی را برای ابراز و اثبات نظریات خود ارائه داده و به دنبال او نیز عده ای از محققین مطالعات وی را ادامه دادند و صفحه ای زرین از تلاش و کوششهای خستگی ناپذیری دانشمندان را در کشف مجهولات و شگفتی های جهان هستی و انسان در تاریخ به یادگار گذاشته اند .

 

ولی از نقطه نظر علمی این تئوری در مورد انتقادات زیادی قرار گرفته که بعضی از موارد آن در ذیل ذکر می شود :

 

1 –انتقاد انریکوفری[12]  :

 

در توصیه این نظریه نقصی وجود دارد و آن اینکه شامل تمام گروههای بزهکاران نمی شود و حتی یک گروه ( مثلاً تبهکاران اعتباری ) شامل همه افراد آن نمی شود و جملگی را در بر نمی گیرد و به عبارت دیگر نظریه لمبروز و کلیت ندارد .

 

به هر حال چنین می پندارم که هر فعالیت انسانی ، شکل و نوع آن هر چه باشد تبهکاری مولد اقتران تفکیک ناپذیر عوامل مربوط به انسان شناسی و عوامل اجتماعی است و از هر مورد خاص می توان اهمیت تفسیر هر یک از عوامل یاد شده و تفرق آن را مطالعه نمود و به این نتیجه رسید که بزه را نمی توان فقط پدیده ساده بیولوژیک دانست و آن را جنون جنایی نامید ، بلکه بزه نوع و شدت و قبح آن هر چه باشد پدیده عوامل زیستی و روانی و طبیعی و اجتماعی است . ( کی نیا 1357 )

 

2) انتقاد گورینگ [13]  :

 

گورینگ اعلام کرد که تیپ جانی ، بویژه جانی مادرزادی وجود خارجی ندارد . نه اندازه های جمجه ، نه تحدب و شیارهای مغز ، نه رنگ چشم و موها ، نه شکل بینی ، نه واکنش جسمی ، هیچیک از خصوصیاتیکه لمبروز و برای تیپ جانی برشمرده است در مشاهدات ما دیده نشده است.( کی نیا 1357)   

 

اگر چه گورنیک وراثت را در انتقال بزهکاری و رفتارهای سازگارانه مؤثر میداند  و لیکن چنانچه در بالا آمد نسبت به نظریه لمبروزو اعتقاد ندارد .

 

به هر حال انتقادات زیادی بر نظریه زیست شناختی مبتنی بر خصوصیات اندامی لمبروزو و پیروانش صورت گرفت چون در حوصله این نوشتار نیست از ذکر آنها خودداری شده است و متذکر می شود  تیپ جانی مادرزادی وجود خارجی نداشته و گفتار انحطاط و رجوع به اصل و یا ظهور منش انسانهای وحشی و اولیه انسانهای کنونی قابل پذیرش نیست بزهکاران انسانهایی از نوع خود ما می باشند و هر کس در معرض کجرفتاری بصورت بالقوه قرار دارد نظریه زیست شناختی بزهکاری مبتنی بر الگو ( تیپ ) بدنی :

 

با انتقاداتی که علیه تئوری های قبلی زیست شناختی برای بزهکاری انجام گرفت فعالیتهای جدیدی از دیدگاه فوق الذکر جهت تبیین این پدیده صورت پذیرفت و به عوامل روانی نیز توجه شد . کرچمر [14] با توجه به وضع ظاهری بدن [15]  به طبقه بندی افراد و رفتارها دست زد . ولی در کتاب « شناخت بدن و منش » [16]  سه تیپ بدنی را مطرح می سازد :

 

الف ) تیپ استخوانی یا لاغر اندام[17]  : این تیپ به لحاظ جسمانی دارای قد بلند ، لاغر و ضعیف ، چهره های کشیده ، با بینی نازک ، سری پر مو و ریش نامنظم و ... دارد و به لحاظ اخلاقی و روانی گوشه گیر  ، خیال پرداز ، کینه توز ، بدبین و زود رنج و بیشتر درون گرا می باشند و اهل دلیل و منطق می باشند  و همواره استعداد ارتکاب به جرم دارند . ( کی نیا 1357 )

 

ب ) افراد چاق و فربه[18] : اینگونه افراد تنومند ، کوتاه قد ، عضلانی ، گردنی کوتاه ، چهره ای گرد و به لحاظ اخلاقی و روانی بشاش ، اجتماعی ، خوش گذران ، فعال ، بزله گو و خوش خوراک هستند خیلی زود انس می گیرند و به همان سرعت نیز بر می کنند و بیشتر برون گرا می باشند .این گروه بیشتر جرائم علیه اموال را مرتکب می شوند و تکرار جرم آنها کم  است .

 

ج) تیپ عضلانی : این تیپ به لحاظ جسمانی دارای ماهیچه های نیرومند ، استخوان بندی محکم ، شانه های پهن و ... دارند . و به لحاظ رفتاری مردمی پرتکاپو ، فعال و ثابت قدم ، حادثه جو ، پرخاشگر و

 

 

 

... می باشند .اینها معمولاً مرتکب به قتل شده و دچار تکرار جرم می شوند و عده زیادی از مجرمین را تشکیل می دهند .

 

د) تیپ مختلط یا دیس پلاستیک ها[19]   : این گروه تیپ مختلفی از سه تیپ اصلی نیست ، بلکه ترکیبی از همه گروه ها و تیپهای ناموزون می باشد و به لحاظ جسمانی دارای لاغری فوق العاده ، بازوانی باریک ، دستهایی پهن و ... است و به لحاظ رفتاری عقب افتاده ، عدم کفایت منشهای جنسی ، کوته خود و متمایل به جنون جوانی است اینها جرائم مختلفی را که در گروه های قبلی بوده است را ممکن است مرتکب شوند . ( کی نیا 1357 )

 

نظریه کروموزنی[20] : 

 

مشهورترین نظریه زیست شناسی که هم اکنون در مجامع علمی و تحقیقاتی مورد بحث و مطالعه می باشد ، نظریه کروموزنی است که در نیمه قرن 19 میلادی مندل [21]   اتریشی عوامل انتقالی ارث و نباتات را مورد بررسی قرار دارد و تئوری ( از همان پدر همان پسر ) را تأیید کرد :

 

تحت تأثیر مندل عده ای از دانشمندان نحوه انتقال خصوصیات فردی و نژادی را از پدر و مادر به فرزندان و اعقاب آنها و تأثیر عوامل مختلف محیط ، وضع جسمی و روانی نسبت به صفات افراد یک نسل و نسلهای بعد آن را مورد تحقیق قرار داده و علم جدید ژنتیک ( وراثت ) را با پایه گذاری نمودند از جمله مورگان [22] زیست شناس آمریکایی ، در پیگیری تحقیقات مندل ، طرز انتقال ارثی صفات و سجایا را مطالعه و ثابت کرد که کروموزونها ناقل منشها و خصوصیات جسمی ارثی هستند .( دانش ، 1368 )  

 

بدنبال همین عوامل بود که جنبش یوژنیک ها تحت تأثیر نظریات تکاملی داروین شکل گرفت . .( فرانسیس کالتون ) یوژنیک علمی را بنیان نهاد که طبق گفته خود او این دانش نوین دارای مقاصد دو گانه ای است :

 

یکی ممانعت از تکثیر بی استعدادها و دیگری تسهیل و کمک به تولید مثل مستعدترین افراد به منظور اصلاح و بهبود نژاد انسانی [23]  . در راستای این تفکر اقداماتی صورت گرفت از جمله برای جلوگیری از تولید مثل تبهکاران ، افراد فاسد ، کوته خردان ، سفیهان و ... از روش عقیم کردن   افراد استفاده کردند . (کی نیا ، 1357 )

 

در آلمان هیتلری تفکر یوژنیک محور فلسفه نژادی قرار گرفت در سال 1933 دولت آلمان بر آن شد کلیه کسانی را که در اثر بیماری تن اولاد بیمار به جامعه تحویل میدهند عقیم سازد و نه تنها به این عمل دست زدند بلکه به اخته کردن افراد نیز پرداختند برای جانیان خطرناک و ... این مجازات را در نظر گرفتند .

 

توضیح اینکه :هر هسته یافته های مردان و زنان محتوی 23 جفت کروموزم است بین کروموزم ها 22 جفت کروموزوم اولیه مردان و زنان یکی است فقط بیست و سومین کروموزم ها که جنس را تعیین می کنند بین زن و مرد متفاوت است ( دانش ، 1368 )

 

22جفت کروموزم دو به دو که از یک نوع می باشند و اتوزوم [24] نامیده شده و ناقل کلیه خصوصیات بیوشمی انسانی در رنگ پوست ، چشم و ... هستند جفت بیست و سوم کروموزوم ج رفتــاری مطرح است [25]:

 

یکی اینکه انتقال میراث بزهکاری و جنایت بوسیله 22 جفت کروموزوم اولیه است .

 

و دیگر اینکه رفتار جنایت کارانه و منحرف مربوط به بیست و سومین کروموزم و پیدایش ناهنجاری در تعداد آن می باشد . در توضیح موضوعات فوق بطور مختصر باید اشاره کرد .

 

در مورد فرض اول عده ای از دانشمندان به دو روش تلاش و سعی نموده اند آن را اثبات نمایند :

 

یکی از طریق مقایسه همبستگی مابین انتقال شباهت های بدنی و بزهکاری از پدر به پسر ، بدین ترتیب که آماری را جمع آوری نموده اند که گویای همبستگی فوق می باشند یعنی فرزندان به همان جنایتی دست می زدند که پدرشان قبلاً مرتکب شده اند حتی روش کار آنها نیز معمولاً به یکدیگر نزدیک است . ( کی نیا ، 57 )

 

و دیگری از طریق بررسی رفتار دوقلوها است .

 

لانگ می گوید باید تحقیق نمود که در میان برادران دوقلو ، عملاً چند بار بزهکاری یکی از دو قلوها بزهکاری آن دیگری را در پی داشته تا اینکه بتوان از این راه تأثیر عوامل ارثی را سنجید .

 

نهایت اینکه اینها معتقدند رفتار اجتماعی دوقلوها با یکدیگر مطابقت دارد و به ندرت دیده شده که یکی از برادران دوقلو بزهکار و آن دیگری ناکرده بزه باشد .  

 

 

 

 

 

منابع فارسی  :

 

1-  احمدی ، احمد ( 1382 ) ، روانشناسی نوجوانان و جوانان شخصیتی ، رفتاری ، تحصیلی شغلی ، بزهکاری و اعتیاد ، انتشارات مشعل –اصفهان چهار باغ

 

2- اکبری ، ابوالقاسم ( 1373 ) مشکلات نوجوانی و جوانی . تهران : رشد .

 

3- ساروخانی ، باقر ، ( 1371) ، جامعه شناسی خانواده ، تهران : گیهان

 

4- ویلیام گود ، ( 1352 ) جامعه و خانواده ، تهران : بنگاه ترجمه نشر کتاب

 

5-  کی نیا ، مهدی ( 1357 ) ، کانون خانواده و بزهکاری ، تهران : انجمن اولیا و مربیان

 

6- کی نیا ، مهدی ( 1370 ) ، مبانی جرم شناسی ، جداول دانشگاه تهران

 

7- دانش ، تاج زمان ( 1368) مجرم کیست ؟ جرم چیست ؟ ، تهران ، انتشارات امیر کبیر

 

8- محسنی ، منوچهر ( 1366 ) انحرافات اجتماعی ،تهران بینا .

 

9- گنجی ، حمزه ( 1358 ) ، بهدشت روانی ، نشر ارسباران .

 

10- سیف ، علی اکبر ( 1386 ) ، تغییر رفتار و رفتار درمانی نظریه ها و روشها ، نشر و روان

 

11- وثوقی ، منصور ، نیک خلق ، علی اکبر ، ( 1383 ) مبانی جامعه شناسی ، انتشارات بهینه .

 

12- دانش ، تاج زمان ( 1368 ) ، بزهکاری نوجوانان ، تهران ، انتشارات امیر کبیر

 

13- احمدی ، حسن ( 1371 ) ، روانشناسی نوجوانان و جوانان ) تهران : نشر ترمه

 

14- ستوده ، هدایت اله (1386 ) ، آسیب شناسی اجتماعی و جامعه شناسی انحرافات ، انتشارات آوای نور

 

15- ادیبی ، حسین ، انصاری ، عبدالمحود ( 1370 ) ، نظریه های جامعه شناسی ، تهران ، انتشارات فروردین .

 

16- توسلی ، غلامعباس (1366 ) ، نظریه های جامعه شناسی ، تهران ، انتشارات سمت .

 

17- صفری ، امان اله ، ( 1380 ) تئوریهای انحراف ، مجله رشد شماره های 7 ، 8 و 9 (  علوم اجتماعی)

 

18- محسنی تبریزی ، علیرضا ( 1372 ) ، روانشناسی اجتماعی ، جزوه درسی دانشگاه تهران

 

19- صولتی ، الهاام ( 1382 ) ، خانواده و بزهکاری جوانان و نوجوانان تهران ، پایان نامه کارشناسی ارشد . چاپ نشده .

 

20- مرادی ، علیرضا ( 1365 ) بررسی خصوصیات شخصیتی نوجوانان ، پایان نامه کارشناسی ارشد ، چاپ نشده

 

21 - حسن بابایی ، علی ( 84- 83 ) ، سیر تحول واکنش اجتماعی در قبال بزهکاری اطفال در حقوق ایران و انگلستان ، پایان نامه کارشناسی ارشد –چاپ نشده

 

22-زهرا کار، کیانوش ( 1384 ) ، بررسی رابطه ابعاد مختلف عملکرد خانواده و عملکرد تحصیلی دانش اموزان دبیرستانی استان لرستان ، پایان نامه کارشناسی ارشد ، چاپ نشده .

 

 

این فایل دارای پرسشنامه می باشد.

 

 

 

شما هم می توانید در مورد این فایل نظر دهید.